Zagłada z perspektywy świadka i uczestnika wydarzeń w getcie. Omów zagadnienie na podstawie Zdążyć przed Panem Bogiem Hanny Krall. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Opracowanie pytania z puli pytań jawnych na maturze ustnej z języka polskiego w latach 2026-2028.

Wstęp (wprowadzenie):

Zagłada Żydów dokonana przez nazistów podczas II wojny światowej była największą tragedią w historii świata. Szacuje się, iż Niemcy zamordowali choćby 6 milionów niewinnych ludzi, dlatego polityka i kultura próbują kultywować pamięć o Holokauście. Często jednak narracje dotyczące tragicznych wydarzeń z lat 1939–1945 tworzone są w sposób przekłamany: próbuje się akcentować jedynie dramatyzm sytuacji i bohaterstwo zabijanych, natomiast pomija się inne aspekty, na przykład te dotyczące życia codziennego w obozach koncentracyjnych czy gettach. Istotną rolę odgrywają więc świadectwa tamtych lat pochodzące od świadków wydarzeń – często bowiem ci, którzy przeżyli, przedstawiają zgoła odmienny obraz Holokaustu; nie mitologizują i opisują szczegóły niewpisujące się w wielkie narracje.

Rozwinięcie („Zdążyć przed Panem Bogiem”):

Właśnie w taki sposób – z perspektywy świadka i uczestnika – wydarzenia w warszawskim getcie wspominał Marek Edelman w rozmowie z Hanną Krall. Ostatni żyjący przywódca powstania z 1943 r. wielokrotnie rzuca inne światło na dramatyczne wydarzenia, nie próbuje mitologizować przeszłości, ale przywołuje wydarzenia z niemal reporterską dokładnością. Przykładem zachowania przeczącego budowanym narracjom może być chociażby wspomnienie o przeszłości Mordechaja Anielewicza – w relacji Edelmana jest on nie tylko dzielnym powstańcem, ale także człowiekiem z niechlubną historią: jego matka sprzedawała ryby i kazała synowi malować ich skrzela na czerwono, aby towar dłużej wyglądał na świeży.

Istotną rolę w perspektywie Edelmana odgrywa także stosunek do powstania wznieconego 19 kwietnia 1943 r. Przywódca zrywu unika patosu, nie przedstawia decyzji o powstaniu jako aktu bohaterstwa przeciwko Niemcom – zamiast tego zwraca uwagę na punkt widzenia uczestników tamtych wydarzeń. Zauważa, iż celem nie było odważne pokonanie nazistów, ale uniknięcie niegodnej śmierci; nieliczni Żydzi (raptem dwustu) pragnęli jedynie odejść ze świata na własnych warunkach, stawiając opór, a nie – dając się zawieźć do obozów zagłady.

Warto zauważyć, iż przywódca powstania w getcie warszawskim nie dystansuje się od panującej wówczas moralności, nie próbuje oceniać wydarzeń przez pryzmat etyki „wolnego świata”. Kiedy wspomina o chęci zabijania Niemców czy o bohaterskich pielęgniarkach duszących noworodki, aby oszczędzić im śmierci w komorze gazowej, towarzyszą mu te same emocje, co trzydzieści lat wcześniej; różni się pod tym względem chociażby od Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, który po wyjściu z łagru całkowicie odciął się od moralności obozowej (i z tego względu nie umiał wyrazić zrozumienia dla Jewrieja).

Kontekst:

W narracjach dotyczących Holokaustu często brakuje wspomnień o codziennym życiu osób czekających na śmierć – nie wspomina się o rozrywkach czy codziennych radościach i smutkach, chociaż stanowiły one równie istotną część tamtego okresu. Tadeusz Borowski w opowiadaniach obozowych wielokrotnie zwracał uwagę na ten aspekt – opisywał między innymi mecze piłki nożnej rozgrywane na terenie lagrów czy drobne przysługi świadczone na rzecz innych więźniów. Dzięki perspektywie świadka nadawał ówczesnym wydarzeniom bardziej ludzki charakter przypominał o przyziemności, która zdaje się odchodzić w zapomnienie w dyskursie historycznym czy społecznym.

Zakończenie (podsumowanie):

Opisy wydarzeń z okresu II wojny światowej z perspektywy świadka dają wiedzę na temat realiów tamtych lat i pozwalają uniknąć przesadnej mitologizacji Holokaustu. Marek Edelman i Tadeusz Borowski umiejętnie zwracali uwagę na ludzki aspekt tej wielkiej tragedii – oprócz podkreślania dramatu ujawniali także kulisy, takie jak cwaniactwo Mordechaja Anielewicza czy radosne gry w piłkę podczas pobytu w obozie. Ich relacje nie służą zaprzeczeniu obowiązującym narracjom – stanowią raczej dopełnienie, pokazują, iż na trudne wydarzenia można spojrzeć także z innej strony.

Zbiór opracowań zagadnień z puli pytań jawnych na maturę ustną 2026, 2027 i 2028 z języka polskiego pozwoli Ci jeszcze lepiej przygotować się do egzaminu! W ebooku omawiam wszystkie zagadnienia ze „Zdążyć przed Panem Bogiem” oraz podaję konteksty z innych lektur obowiązkowych. Znajdziesz tu między innymi omówienie tematu „Zagłada z perspektywy świadka i uczestnika wydarzeń w getcie” na podstawie „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall.

Temat „Zagłada z perspektywy świadka i uczestnika wydarzeń w getcie” obowiązuje na maturze ustnej w 2026 r., a także w latach 2027 i 2028!

Kup teraz opracowanie pytań jawnych ze „Zdążyć przed Panem Bogiem”! Pamiętaj, iż w zestawie jest zawsze taniej!

Jeśli to czytasz — daj mi znać na swoim ulubionym kanale:

Pełne opracowanie i streszczenie „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall (czas akcji, miejsce akcji, bohaterowie, język, motywy, konteksty – 16 stron) znajdziesz w MOIM SKLEPIE.

Jeśli to czytasz — daj mi znać na swoim ulubionym kanale: