Od czerwca obowiązują wyższe limity dorabiania dla wcześniejszych emerytów i rencistów. Przekroczenie pierwszego progu skutkuje obcięciem świadczenia, drugiego – całkowitym jego zawieszeniem. Sprawdź, czy Twoje zarobki mieszczą się w nowych ramach.
Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce
Nowe progi dochodowe mogą zaskoczyć tysiące Polaków dorabiających do świadczeń. Pierwszy limit wynosi w tej chwili 6273,60 złotych brutto miesięcznie – jego przekroczenie oznacza automatyczne zmniejszenie emerytury lub renty. Drugi próg to 11651 złotych brutto, po którym ZUS całkowicie wstrzymuje wypłatę świadczenia.
Zmiany dotykają przede wszystkim osoby na wcześniejszych emeryturach oraz wszystkich rencistów. Ci, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny – 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn – mogą dorabiać bez ograniczeń, pod warunkiem iż nie pracują u dawnego pracodawcy.
Dwa progi, dwie konsekwencje
System limitów działa na zasadzie dwóch progów z różnymi konsekwencjami. Pierwszy próg to 70 procent średniego wynagrodzenia w gospodarce, w tej chwili 6273,60 złotych brutto miesięcznie. Przekroczenie tej kwoty powoduje pomniejszenie świadczenia o określoną kwotę.
Drugi próg wynosi 130 procent średniego wynagrodzenia, czyli 11651 złotych brutto miesięcznie. Po jego przekroczeniu ZUS całkowicie zawiesza wypłatę emerytury lub renty do momentu, gdy przychody spadną poniżej tego limitu.
Limity są aktualizowane co kwartał na podstawie danych GUS o średnim wynagrodzeniu w gospodarce. ZUS publikuje nowe progi w „Monitorze Polskim”, więc emerytów i rencistów obowiązuje regularne sprawdzanie aktualnych kwot.
Ile można stracić przy przekroczeniu pierwszego progu
Kwoty, o które ZUS może pomniejszyć świadczenie, są ściśle określone przepisami. Od marca 2025 roku maksymalne zmniejszenie wynosi 939,61 złotych dla emerytury lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Renta z tytułu częściowej niezdolności może zostać pomniejszona o maksymalnie 704,75 złotych miesięcznie. Renta rodzinna dla jednej osoby może być obcięta o 798,72 złotych.
Osoby pobierające rentę wdowią w wysokości 15 procent mają znacznie niższe limity obcięć – odpowiednio 140,94 złotych i 105,71 złotych. Od stycznia 2027 roku renta wdowia wzrośnie do 25 procent świadczenia po zmarłym małżonku.
Kogo dotyczą ograniczenia
Limity dorabiania obowiązują wszystkie osoby pobierające wcześniejsze emerytury oraz rencistów z tytułu niezdolności do pracy. Dotyczy to również osób otrzymujących rentę rodzinną lub rentę socjalną.
Zwolnione z limitów są osoby, które ukończyły powszechny wiek emerytalny i nie pracują u dawnego pracodawcy. Ograniczenia nie dotyczą także osób z prawem do renty wdowiej, inwalidów wojennych i ich rodzin oraz rencistów wojskowych.
Ta ostatnia grupa może dorabiać bez jakichkolwiek ograniczeń, co wynika ze specjalnego statusu prawnego wynikającego ze służby wojskowej lub działań wojennych.
Co liczy się jako przychód
ZUS przy ocenie limitów uwzględnia praktycznie wszystkie formy zarobkowania. Do przychodów zalicza się wynagrodzenie z umowy o pracę, zlecenia, przychody z działalności gospodarczej oraz różne świadczenia z ubezpieczeń społecznych.
W puli przychodów znajdą się również świadczenia chorobowe, opiekuńcze, rehabilitacyjne, zasiłki macierzyńskie i wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy. Praktycznie wszystko, co wpływa na konto emeryta lub rencisty, jest brane pod uwagę.
Jedynym wyjątkiem są honoraria za działalność twórczą lub artystyczną, które nie wliczają się do limitów dorabiania. To preferencja dla osób zajmujących się twórczością zawodowo.
Obowiązek informowania ZUS
Każdy emeryt lub rencista dorabiający do świadczenia ma obowiązek regularnego informowania ZUS o wysokości swoich przychodów. Służy do tego specjalny formularz EROP, który należy składać terminowo.
Oświadczenie o przychodach za rok poprzedni musi zostać złożone do końca lutego. Nieprzestrzeganie tego obowiązku może skutkować poważnymi konsekwencjami finansowymi.
Jeśli emeryt lub rencista sam zgłosi przekroczenie limitów, będzie musiał zwrócić ewentualną nadpłatę tylko za ostatni rok. Gdy ZUS wykryje nieprawidłowości samodzielnie, może żądać zwrotu świadczeń choćby za trzy lata wstecz.
Procedura kontroli i zwrotów
ZUS regularnie kontroluje dochody swoich świadczeniobiorców, porównując dane z różnych źródeł. Gdy okaże się, iż ktoś przekroczył limity i nie zgłosił tego, urząd nalicza należności do zwrotu wraz z odsetkami.
Wysokość zwrotu zależy od tego, o ile i jak długo były przekraczane limity. W skrajnych przypadkach może to oznaczać konieczność oddania kilkunastu tysięcy złotych nienależnie otrzymanych świadczeń.
Dlatego najważniejsze jest bieżące monitorowanie swoich dochodów i terminowe składanie oświadczeń do ZUS. Lepiej samemu zgłosić przekroczenie limitów niż czekać na kontrolę urzędu.
