Celem jest stworzenie systemu, w którym każdy obywatel zna swoje prawa i obowiązki, a każda instytucja ma jasno określone zadania.
Zadania samorządów w czasie ewakuacji
Najwięcej obowiązków spoczywa na władzach lokalnych. To one muszą wyznaczyć tereny przewidziane do ewakuacji, oszacować liczbę osób potrzebujących transportu i wskazać główne drogi oraz linie kolejowe. Samorządy odpowiadają także za przygotowanie punktów zbiórek, systemów powiadamiania mieszkańców i organizację transportu. jeżeli zasoby okażą się niewystarczające, mają obowiązek zgłosić to do wojewody.
Wojewoda pełni rolę centralnego koordynatora działań w regionie. Wspólnie z wojskiem, Rządowym Centrum Bezpieczeństwa i służbami planuje trasy ewakuacji, nadzoruje ich realizację oraz przygotowuje komunikaty ostrzegawcze. To on decyduje o rozdziale zasobów i zapewnia spójność działań w całym województwie.
Minister spraw wewnętrznych na czele systemu
Najwyższą odpowiedzialność ponosi minister spraw wewnętrznych, który pełni funkcję szefa obrony cywilnej. Wskazuje on miejsca przyjęcia ewakuowanych, wyznacza szlaki komunikacyjne i analizuje potrzeby związane z zakwaterowaniem czy opieką medyczną. W razie konieczności może sięgać po wsparcie innych resortów albo organizacji międzynarodowych.
Przepisy opisują dokładnie, jak przebiega ewakuacja. Pierwszym krokiem jest dopasowanie planu do rodzaju zagrożenia. Kolejne etapy obejmują powiadomienie mieszkańców, wyznaczenie miejsc zbiórki i tras, alarmowanie służb, powołanie osób odpowiedzialnych za dowodzenie akcją, umożliwienie samoewakuacji, prowadzenie ewidencji w punktach przyjęcia oraz zapewnienie powrotu po zakończeniu działań. Cały proces opiera się na rzetelnym spisie ludności i mienia.
Ochrona mienia i dóbr kultury podczas kryzysu
Rozporządzenie podkreśla, iż równie ważne jak ochrona życia obywateli jest zabezpieczenie mienia. Przewidziano szczegółowe procedury dotyczące ewidencji, załadunku, transportu i deponowania dzieł sztuki, dokumentów czy muzealiów. Podobnie uregulowano transport zwierząt gospodarskich. Władze mają obowiązek dokumentować stan obiektów i przewozić je do bezpiecznych magazynów.
Priorytetowe grupy objęte ewakuacją
Aby uniknąć paniki, przepisy wskazują, które grupy będą ewakuowane w pierwszej kolejności. Są to dzieci, kobiety w ciąży, osoby starsze, osoby z niepełnosprawnościami oraz pacjenci szpitali i domów opieki. Rodziny mają być transportowane wspólnie, by uniknąć rozdzielania bliskich.
Każdy ewakuowany ma otrzymać wodę, żywność, lekarstwa i środki higieniczne. Rozporządzenie zaleca jednak, aby mieszkańcy przygotowali własny zapas na 72 godziny. Ułatwi to logistykę i pozwoli służbom skupić się na osobach najbardziej potrzebujących.
Lekcje wyniesione z wojny w Ukrainie
– Musimy wyciągać wnioski z tego, co dzieje się na Ukrainie – mówił dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa. To właśnie doświadczenia wschodniego sąsiada stały się podstawą do opracowania nowych regulacji. Polska chce być przygotowana na każdy scenariusz, aby nie dopuścić do chaosu w sytuacji kryzysowej.