Kamienica przy Wilczej, dawne „Przytulisko”, wpisana do rejestru zabytków

Kamienica dawnego Warszawskiego Domu Schronienia „Przytulisko” wraz z oficyną i kaplicą Matki Boskiej Nieustającej Pomocy przy ulicy Wilczej 7 została wpisana do rejestru zabytków.

W uzasadnieniu decyzji mazowiecki wojewódzki konserwator zabytków Marcin Dawidowicz wskazał, iż z perspektywy naukowej miejsce to wpisuje się w szerszy kontekst badań nad funkcjonowaniem inicjatyw kościelnych i społecznych w warunkach ograniczeń systemowych przełomu XIX i XX w., a także nad formami przetrwania i rozwoju struktur zakonnych w okresie zaborów.

„Ponadto zabudowa ta stanowi ważne źródło do badań nad działalnością projektową zatrudnionego od 1913 r. na stanowisku architekta diecezjalnego Konstantego Sylwina Jakimowicza oraz nad zaangażowaniem społeczeństwa w działalność dobroczynną, wyrażającą się m.in. we wsparciu przebudowy i remontu siedziby przytuliska oraz budowy znajdującej się w jego obrębie kaplicy, która w I połowie XX w. pełniła funkcję kaplicy pogrzebowej dla licznych mieszkańców stolicy” – zaznaczył.

Dodał, iż ponadto zabudowania przy ul. Wilczej 7, dzięki zachowanej autentycznej formie, są również istotnym źródłem do badań architektury Warszawy.

Historia kamienicy przy Wilczej

Kamienicę w 1864 r. zakupiła filantropka Franciszka Robaczewska na potrzeby przytuliska, zakładu opiekuńczego dla ubogich, chorych i bezrobotnych kobiet. Przytulisko było pierwszą tego typu placówką, jaka powstała na terenie Warszawy.

W tym czasie wzniesiono również murowaną wąską oficynę mieszczącą kuchnię i refektarz oraz sypialnie (na parterze) i pracownie dla kobiet (na piętrze).

Na terenie posesji znajdowała się drewniana kaplica, którą w 1870 r. zastąpiła murowana pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy, ufundowana i poświęcona przez Bronisława Skarżyńskiego.

Zakład dobroczynny „Przytulisko” stał się siedzibą działającego w konspiracji zgromadzenia zakonnego założonego w 1882 r. przez ojca Honorata Koźmińskiego. Przełożoną zakonu została Kazimiera Gruszczyńska.

Zgromadzenie początkowo funkcjonowało jako Zgromadzenie Sióstr Posłanniczek Serca Jezusowego, następnie Sióstr Franciszkanek od Cierpiących, Towarzystwo Pielęgnowania Chorych, a także Towarzystwo Opieki nad Pielęgniarkami, które w 1909 r. przemianowano na Towarzystwo Pielęgnowania Chorych św. Józefa.

Działania te pozwoliły na rozpoczęcie działalności za zgodą władz rosyjskich i zalegalizowanie działań pielęgniarek pracujących w Przytulisku.

Rozbudowa, uszkodzenia i remonty

W latach 1910–1911 dokonano rozbudowy budynku frontowego i oficyny wg opracowanego wcześniej projektu Józefa Hussa, natomiast w latach 1913–1915 wybudowano nową kaplicę, której autorem był Jakimowicz.

Kaplica wyróżniała się kształtem i technologią wykonania z użyciem żelazobetonu.

Podczas wojny dach i górna część budynku frontowego uległy uszkodzeniu. Pomimo działań wojennych kaplica była otwarta, w czasie Powstania Warszawskiego odbywały się w niej spotkania mieszkańców stolicy.

Po kapitulacji Warszawy dokonano prowizorycznych napraw zabezpieczających kaplicę. Wykonano również remont dachu budynku frontowego, pokrywając go częściowo dachówkami i papą na deskowaniu, oraz przemurowano zniszczone fragmenty murów i ścian wewnętrznych.

Bezpośrednio po zakończeniu II wojny w Przytulisku urządzono dom noclegowy dla byłych jeńców wojennych, umieszczono tam także kuchnię Zarządu Miejskiego dla pracowników miejskich. W 1950 r. wykonano generalny remont kaplicy.

W latach 70. XX w. podjęto prace adaptacyjne dostosowujące wnętrze kaplicy do wymagań reformy liturgicznej. Kolejne remonty kaplicy miały miejsce w roku 1982, 2001 oraz 2014. W latach 1997–1999 przeprowadzono generalny remont i modernizację części mieszkalnej w budynku głównym i oficynie.