Alarm z Brukseli. Każdy obywatel powinien mieć zapasy na 3 dni

W dramatycznym dokumencie zatytułowanym Unia Gotowości, który został opublikowany niedawno przez Komisję Europejską, zawarto bezpośredni apel skierowany do czterystu pięćdziesięciu milionów obywateli wszystkich państw członkowskich o natychmiastowe utworzenie domowych zapasów żywności, wody pitnej oraz niezbędnych leków, które umożliwią przetrwanie minimum trzech pełnych dób bez jakiegokolwiek zewnętrznego wsparcia ze strony instytucji państwowych lub służb ratunkowych.

Fot. Warszawa w Pigułce

Ta radykalna transformacja w podejściu europejskich elit do kwestii bezpieczeństwa wewnętrznego stanowi wyraźne odbicie narastających obaw najwyższej rangi ekspertów wobec wielowymiarowych zagrożeń, które w sposób bezpośredni i pośredni oddziałują na stabilność oraz bezpieczeństwo całego kontynentu europejskiego. Nowa strategia reprezentuje fundamentalne odejście od dotychczasowych koncepcji zarządzania kryzysowego, które tradycyjnie powierzały pełną odpowiedzialność za reagowanie na sytuacje awaryjne wyłącznie wyspecjalizowanym instytucjom państwowym oraz służbom ratunkowym.

W przeciwieństwie do poprzednich podejść, obecna inicjatywa Komisji Europejskiej kieruje się bezpośrednio do zwykłych obywateli, czyniąc ich aktywnymi oraz świadomymi uczestnikami kompleksowego systemu gotowości kryzysowej na poziomie ogólnoeuropejskim. Ta rewolucyjna zmiana filozofii bezpieczeństwa wynika z coraz bardziej nasilających się obaw dotyczących krytycznej podatności współczesnej Europy na różnorodne zagrożenia konwencjonalne oraz nowoczesne ataki hybrydowe, szczególnie te systematycznie prowadzone przez Federację Rosyjską oraz inne wrogie podmioty państwowe i pozapaństwowe.

Kompleksowy plan strategiczny został opracowany jako bezpośrednia oraz konieczna odpowiedź na lawinę następujących po sobie kryzysów, które w dramatyczny sposób dotknęły wszystkie regiony Europy w ciągu ostatnich kilku lat, obnażając krytyczne słabości w systemach bezpieczeństwa państw członkowskich. Globalna pandemia COVID-19 w sposób bezlitosny ujawniła fundamentalne słabości w międzynarodowych łańcuchach dostaw oraz narodowych systemach reagowania kryzysowego w praktycznie wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej, pokazując jak gwałtownie nowoczesne społeczeństwa mogą zostać sparaliżowane przez nieprzewidziane zagrożenia.

Równocześnie katastrofalne powodzie, niszczycielskie pożary lasów oraz inne ekstremalne klęski żywiołowe bezpośrednio związane z przyspieszającymi zmianami klimatycznymi stają się coraz częstsze, bardziej intensywne oraz powodują coraz poważniejsze szkody w infrastrukturze krytycznej oraz środowisku naturalnym kontynentu. Te zjawiska pogodowe o niespotykanej dotychczas sile destrukcyjnej wymagają nowych, zaawansowanych metod przygotowania oraz reagowania kryzysowego.

Jednocześnie bezprecedensowa inwazja Federacji Rosyjskiej na suwerenną Ukrainę w sposób dramatyczny oraz nieodwracalny zmieniła geopolityczny pejzaż bezpieczeństwa w całej Europie, tworząc największe zagrożenie militarne dla stabilności kontynentu od czasów zakończenia zimnej wojny oraz upadku Związku Radzieckiego. Ta agresja wojskowa pokazała, iż tradycyjne konflikty zbrojne między państwami nie należą do przeszłości, ale stanowią realną groźbę dla współczesnej Europy.

Te wieloaspektowe czynniki destabilizacyjne, działające w połączeniu z systematycznymi oraz wyrafinowanymi cyberatakami wymierzonymi w najbardziej krytyczne elementy infrastruktury teleinformatycznej państw europejskich, zmusiły najwyższych rangą urzędników Unii Europejskiej do fundamentalnego przewartościowania tradycyjnego podejścia do zarządzania kryzysowego oraz budowania odporności społecznej na zagrożenia zewnętrzne.

Według szczegółowych ustaleń zawartych w nowo opublikowanym dokumencie strategicznym, analitycy z Brukseli zidentyfikowali systematyczne operacje sabotażowe, celowe podpalenia obiektów strategicznych oraz skoordynowane ataki na kluczową infrastrukturę państwową jako szczególnie niebezpieczne oraz prawdopodobne zagrożenia dla bezpieczeństwa europejskiego. Renomowani eksperci ds. bezpieczeństwa międzynarodowego zaobserwowali w ostatnich latach niepokojący oraz systematyczny wzrost działań określanych mianem nowoczesnej wojny hybrydowej wymierzonych bezpośrednio w demokratyczne państwa członkowskie Unii Europejskiej.

Te zaawansowane operacje hybrydowe nie osiągają formalnego poziomu konwencjonalnych działań wojskowych, co pozwala agresorom unikać bezpośredniej konfrontacji z NATO oraz innymi sojuszami obronnymi, ale jednocześnie mają na celu systematyczną destabilizację funkcjonowania demokratycznych społeczeństw oraz stopniowe podważanie zaufania publicznego do legalnych instytucji państwowych oraz międzynarodowych.

Najnowocześniejsze taktyki wojny hybrydowej często celują w najbardziej wrażliwe elementy infrastruktury cywilnej, w tym oczyszczalnie wody pitnej, krajowe sieci energetyczne, systemy komunikacyjne oraz najważniejsze węzły transportowe, potencjalnie pozbawiając znaczną część ludności cywilnej dostępu do podstawowych usług życiowych przez przedłużony okres czasu. Te ataki są prowadzone w sposób, który utrudnia jednoznaczną identyfikację sprawców oraz uniemożliwia skuteczną odpowiedź militarną.

Absolutnym fundamentem nowej ogólnoeuropejskiej strategii gotowości cywilnej jest konkretne zalecenie, aby każde pojedynche gospodarstwo domowe na terenie wszystkich państw członkowskich utrzymywało stały siedemdziesięciodwugodzinny zapas awaryjny wszystkich niezbędnych artykułów pierwszej potrzeby. Te precyzyjnie określone trzy doby są uznawane przez ekspertów za okres absolutnie krytyczny, ponieważ zwykle reprezentują minimalny czas niezbędny wyspecjalizowanym służbom ratunkowym oraz organom administracji kryzysowej na pełną mobilizację oraz wdrożenie skutecznej odpowiedzi na poważne kryzysy o charakterze lokalnym, regionalnym lub ogólnokrajowym.

Szczegółowe wytyczne opracowane przez zespoły ekspertów Komisji Europejskiej precyzyjnie określają, iż domowe zapasy awaryjne powinny obejmować w pierwszej kolejności żywność o długim terminie przydatności do spożycia, taką jak różnorodne konserwy mięsne i warzywne, suszoną fasolę oraz inne rośliny strączkowe, ryż różnych gatunków, makaron oraz inne produkty zbożowe o dużej wartości energetycznej oraz odżywczej.

Równie istotnym elementem domowych zapasów powinna być odpowiednia ilość czystej wody pitnej, wynosząca co najmniej trzy pełne litry na każdą osobę zamieszkującą w gospodarstwie domowym dziennie, co oznacza konieczność zgromadzenia minimum dziewięciu litrów wody na osobę dla pokrycia trzydniowego okresu awaryjnego. Ta ilość uwzględnia nie tylko potrzeby związane z piciem, ale również podstawowe potrzeby higieniczne oraz przygotowanie posiłków.

Dodatkowo każde gospodarstwo domowe powinno posiadać kompleksowy zestaw wszystkich niezbędnych leków, w tym leków na receptę regularnie przyjmowanych przez członków rodziny, środków przeciwbólowych, leków przeciwgorączkowych oraz innych podstawowych preparatów medycznych. Równie ważne są profesjonalne środki pierwszej pomocy, w tym bandaże, plastry, środki dezynfekujące oraz inne materiały medyczne umożliwiające udzielenie podstawowej pomocy w sytuacjach awaryjnych.

Wytyczne zawierają również zalecenie posiadania sprawnych radioodbiorników zasilanych bateriami, które umożliwią odbieranie oficjalnych komunikatów oraz instrukcji od władz choćby w przypadku awarii sieci elektrycznej lub systemów telekomunikacyjnych. Alternatywne źródła oświetlenia, takie jak latarki LED, świece oraz lampy naftowe, mają zapewnić podstawową funkcjonalność gospodarstwa domowego w przypadku długotrwałych przerw w dostawie energii elektrycznej.

Pilność oraz wagę tej rewolucyjnej inicjatywy podkreślają alarmujące wyniki najnowszych badań przeprowadzonych przez renomowany Eurobarometr, które ujawniły szokującą statystykę pokazującą, iż około pięćdziesięciu procent wszystkich obywateli Unii Europejskiej znalazłoby się w sytuacji całkowitego braku dostępu do żywności oraz czystej wody pitnej po zaledwie trzech dniach znaczących zakłóceń w normalnym funkcjonowaniu podstawowych usług publicznych oraz prywatnych.

Ta dramatyczna podatność na zakłócenia jest szczególnie widoczna oraz niebezpieczna w gęsto zaludnionych obszarach miejskich oraz metropolitalnych, gdzie mieszkańcy zwykle utrzymują minimalne zapasy żywności w swoich mieszkaniach oraz w ogromnym stopniu polegają na skomplikowanych systemach dostaw just-in-time dla praktycznie wszystkich podstawowych towarów codziennego użytku, od żywności po leki oraz artykuły higieniczne.

W nowatorskim oraz przełomowym podejściu do budowania kompleksowej odporności społecznej na różnorodne kryzysy, Komisja Europejska wydała również szczegółowe zalecenie dotyczące włączenia specialized edukacji w zakresie gotowości kryzysowej do obowiązkowych programów nauczania we wszystkich szkołach podstawowych oraz średnich we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej.

Te ambitne inicjatywy edukacyjne miałyby systematycznie uczyć uczniów w każdym wieku oraz na każdym poziomie edukacyjnym, jak adekwatnie oraz skutecznie reagować na różnorodne sygnały alarmowe, jakie konkretne działania należy podejmować w krytycznych pierwszych godzinach każdego rodzaju kryzysu oraz jak efektywnie wspierać najbardziej wrażliwych członków lokalnych społeczności, w tym osoby starsze, niepełnosprawne oraz dzieci.

Dzięki systematycznemu wpajaniu tych kluczowych kompetencji oraz umiejętności praktycznych od najmłodszych lat, najwyższej rangi urzędnicy Unii Europejskiej żywią nadzieję na stworzenie całych pokoleń świadomych oraz przygotowanych obywateli, którzy będą zachowywać spokój, rozsądek oraz zdolność do podejmowania racjonalnych działań podczas różnorodnych sytuacji awaryjnych, zamiast poddawać się destrukcyjnej panice czy chaosowi społecznemu.

Poza indywidualną gotowością obywatelską, kompleksowa strategia Unia Gotowości nakreśla niezwykle ambitne oraz kosztowne inwestycje infrastrukturalne zaprojektowane z myślą o innowacyjnym podwójnym zastosowaniu, które może służyć zarówno codziennym potrzebom cywilnym, jak i nadzwyczajnym wymaganiom militarnym w sytuacjach kryzysowych czy konfliktowych.

Nowe, zaawansowane sieci transportowe miałyby być konstruowane nie tylko w celu maksymalnego ułatwienia codziennego handlu międzynarodowego oraz transportu towarów, ale również w celu umożliwienia szybkiej oraz masowej ewakuacji ludności cywilnej lub sprawnego rozmieszczenia sił zbrojnych NATO oraz poszczególnych państw członkowskich w różnorodnych sytuacjach kryzysowych o charakterze lokalnym, regionalnym lub ogólnoeuropejskim.

Podobnie, wszystkie nowe systemy komunikacyjne oraz telekomunikacyjne miałyby zawierać zaawansowane redundancje techniczne oraz fizyczne środki wzmacniające, które umożliwią im wytrzymanie celowych ataków militarnych, cybernetycznych lub niszczycielskich klęsk żywiołowych bez całkowitej utraty funkcjonalności. Komisja Europejska oficjalnie wskazała, iż znaczące fundusze pochodzące z budżetu unijnego zostaną przydzielone poprzez różnorodne mechanizmy finansowe UE na pełne wsparcie tych strategicznych inicjatyw zwiększających odporność krytycznej infrastruktury.

Nowa strategia kładzie szczególny oraz priorytetowy nacisk na kompleksowe wzmocnienie całej infrastruktury krytycznej przed zagrożeniami zarówno tradycyjnymi fizycznymi, jak i nowoczesnymi cybernetycznymi. Ten wieloaspektowy program obejmuje znacząco zwiększoną ochronę wszystkich zakładów produkcji oraz dystrybucji energii elektrycznej, oczyszczalni wody pitnej oraz ścieków, szpitali oraz innych placówek medycznych, a także krajowych i międzynarodowych sieci telekomunikacyjnych.

Wszystkie państwa członkowskie są oficjalnie nakłaniane przez Komisję Europejską do przeprowadzania kompleksowych oraz regularnych ocen podatności swoich systemów krytycznych oraz do wdrażania znacząco ulepszonych środków bezpieczeństwa, w tym najnowocześniejszych systemów monitorowania elektronicznego, zaawansowanych barier fizycznych oraz wielowarstwowych zabezpieczeń cybernetycznych opartych na najnowszych osiągnięciach technologicznych.

Komisja Europejska zaproponowała również utworzenie całkowicie nowego, wyspecjalizowanego ogólnounijnego mechanizmu szybkiego reagowania kryzysowego, który będzie zdolny do udzielania natychmiastowej oraz skutecznej pomocy w sytuacjach, gdy zagrożenia przekraczają granice państwowe oraz wymagają skoordynowanej odpowiedzi międzynarodowej na poziomie całej Wspólnoty.

Federalna Republika Niemiec wyłoniła się jako bezsprzeczny lider we wdrażaniu tych nowych oraz innowacyjnych środków gotowości kryzysowej, niedawno aktualizując oraz modernizując swoją strategiczną Ramową Dyrektywę dla Obrony Całościowej. Ten niezwykle szczegółowy oraz kompleksowy dokument określa precyzyjne protokoły działania dla wszystkich agencji rządowych, przedsiębiorstw prywatnych oraz ludności cywilnej w przypadku bezpośredniego konfliktu zbrojnego toczącego się na terytorium europejskim.

Niemiecka minister spraw wewnętrznych Nancy Faeser była szczególnie stanowcza oraz jednoznaczna w kwestii absolutnej konieczności takich wszechstronnych przygotowań obronnych, wyraźnie oraz bezpośrednio wskazując potencjalną przyszłą agresję rosyjską jako główny czynnik motywujący do podjęcia tych nadzwyczajnych środków bezpieczeństwa. Inne państwa członkowskie są teraz oficjalnie zachęcane przez instytucje europejskie do pójścia za przykładem Niemiec oraz do kompleksowej modernizacji własnych narodowych ram reagowania kryzysowego.

Przełomowa inicjatywa Unia Gotowości reprezentuje wyraźną oraz fundamentalną zmianę w sposobie, w jaki najwyższej rangi europejscy przywódcy polityczni komunikują się z opinią publiczną na temat rzeczywistych oraz potencjalnych zagrożeń bezpieczeństwa. Zamiast tradycyjnego bagatelizowania ryzyka w celu uniknięcia niepotrzebnego alarmowania opinii publicznej oraz wywoływania paniki społecznej, urzędnicy przyjmują teraz znacznie bardziej przejrzyste oraz szczere podejście komunikacyjne.

Ta nowa filozofia komunikacji opiera się na uznaniu fundamentalnej prawdy, iż poinformowani oraz świadomi obywatele są znacznie lepiej przygotowani do skutecznej ochrony siebie oraz swoich najbliższych, a także do efektywnej pomocy innym członkom społeczności podczas różnorodnych kryzysów oraz sytuacji awaryjnych. Ta strategiczna zmiana w komunikacji publicznej odzwierciedla cenne lekcje wyciągnięte podczas globalnej pandemii COVID-19, kiedy niejasne, sprzeczne lub niepełne przekazy ze strony władz czasami znacząco podważały publiczne przestrzeganie kluczowych środków nadzwyczajnych.

Renomowani analitycy bezpieczeństwa międzynarodowego w zdecydowanej większości z dużym zadowoleniem przyjęli nowe, proaktywne podejście Unii Europejskiej do kwestii przygotowania kryzysowego, choć niektórzy z nich postawili uzasadnione pytanie, czy oficjalnie zalecane trzydniowe zapasy awaryjne będą rzeczywiście wystarczające w przypadku poważniejszych kryzysów długoterminowych.

Ci sceptyczni eksperci wskazują na liczne historyczne przypadki kryzysów, w których skuteczne działania naprawcze oraz odbudowa normalnego funkcjonowania służb publicznych trwały znacznie dłużej niż siedemdziesiąt dwie godziny, szczególnie w dramatycznych przypadkach obejmujących rozległe oraz systematyczne uszkodzenia infrastruktury krytycznej spowodowane działaniami wojennymi, atakami terrorystycznymi lub ekstremalnymi zjawiskami klimatycznymi.

Inni krytycy nowej strategii wyrazili poważne obawy dotyczące znacznego obciążenia finansowego, jakie te kompleksowe przygotowania awaryjne nakładają na ekonomicznie wrażliwe oraz najbiedniejsze gospodarstwa domowe w całej Unii Europejskiej, sugerując jednocześnie, iż narodowe rządy powinny zapewnić bezpośrednie subsydia finansowe na zakup podstawowych zapasów awaryjnych, aby zagwarantować rzeczywiście powszechną gotowość kryzysową niezależnie od sytuacji materialnej obywateli.

Mimo tych poważnych debat oraz kontrowersji, wydaje się istnieć szeroki oraz rosnący konsensus wśród praktycznie wszystkich europejskich specjalistów ds. bezpieczeństwa międzynarodowego, iż współczesny kontynent europejski stoi w obliczu wyjątkowo niebezpiecznej oraz nieprzewidywalnej konwergencji różnorodnych zagrożeń o charakterze lokalnym, regionalnym oraz globalnym.

Ta złożona kombinacja narastającej niestabilności klimatycznej, rosnących napięć geopolitycznych w skali globalnej, krytycznych wrażliwości technologicznych współczesnych społeczeństw oraz nasilających się niedoborów strategicznych zasobów naturalnych tworzy niezwykle skomplikowany oraz wielowymiarowy krajobraz ryzyka, który wymaga kompleksowego oraz wielopoziomowego przygotowania zarówno na poziomie rządowym i instytucjonalnym, jak i indywidualnym oraz społecznym.

Wraz z oficjalnym rozpoczęciem procesu wdrażania strategii Unia Gotowości we wszystkich państwach członkowskich, najwyższej rangi urzędnicy Unii Europejskiej konsekwentnie podkreślają, iż wprowadzane środki przygotowawcze nie powinny wywoływać niepotrzebnego alarmu społecznego czy masowej paniki, ale raczej budzić uzasadnione zaufanie obywateli do zdolności państwa oraz społeczeństwa do radzenia sobie z przyszłymi wyzwaniami.

Poprzez podejmowanie rozsądnych oraz proporcjonalnych środków ostrożności oraz systematyczne rozwijanie podstawowych umiejętności reagowania kryzysowego na poziomie indywidualnym oraz społecznym, wszyscy obywatele mogą znacząco poprawić swoje szanse na bezpieczne przetrwanie przyszłych kryzysów oraz skuteczne wsparcie swoich społeczności lokalnych w trudnych momentach.

Ostatecznym oraz nadrzędnym celem całej strategii, według oficjalnych dokumentów Komisji Europejskiej, jest systematyczne stworzenie nowej Europy, która będzie utrzymywać swoją polityczną stabilność oraz pełną funkcjonalność choćby pod ekstremalną presją zewnętrzną oraz wewnętrzną – czyli budowanie rzeczywiście odpornego społeczeństwa zdolnego do skutecznego absorbowania różnorodnych wstrząsów gospodarczych, politycznych oraz społecznych bez popadania w destrukcyjny chaos czy długoterminową dysfunkcję.

Nadchodzące miesiące oraz lata pokażą, jak skutecznie oraz efektywnie poszczególne państwa członkowskie będą w stanie przekładać te ambitne zalecenia wypracowane na poziomie Unii Europejskiej na konkretne polityki krajowe oraz lokalne, a także jak chętnie oraz masowo europejscy obywatele przyjmą swoją nową, aktywną rolę jako świadomi uczestnicy w kompleksowym systemie gotowości kryzysowej.

Co pozostaje absolutnie jasne oraz niepodważalne, to fakt, iż współcześni europejscy przywódcy polityczni nie postrzegają już poważnych kryzysów społecznych, gospodarczych czy politycznych jako odległych oraz mało prawdopodobnych możliwości teoretycznych, ale jako bardzo realne scenariusze wymagające natychmiastowego, dokładnego oraz kompleksowego przygotowania na wszystkich poziomach organizacji społecznej oraz państwowej.