Jak wyglądał Wrocław przed wojną? W artykule porównaliśmy miejsca zarejestrowane na przedwojennych pocztówkach z aktualnymi wizytówkami miasta. Co się zmieniło?
Zdjęcia zamieszczone w artykule pochodzą z kolekcji "Spacer wrocławskimi ulicami" Narodowego Archiwum Cyfrowego. Tych 10 fotografii znalazło się w serii "Breslau und Umgebung", którego autorem był niemiecki fotograf duńskiego pochodzenia Sophus Williams. Przedstawione materiały pochodzą z lat 1878-1881 i widać na nich najważniejsze miejsca ówczesnego Wrocławia. Niektóre obiekty już nie istnieją.
REKLAMA
Zobacz wideo Jedyny taki McDonald\'s w Polsce! We Wrocławiu lokal stał się wielką atrakcją
Wrocław na przedwojennych pocztówkach - jak zmieniło się miasto?
Opera Wrocławska
Na pierwszej pocztówce znajduje się Teatr Miejski wzniesiony przy ul. Świdnickiej we Wrocławiu w latach 1839-1841. Po dwóch pożarach budynek został wyremontowany. Od 1871 roku na krawędziach dachu można było zobaczyć rzeźby muz wykonane ze sztucznego piaskowca (obecnie stoją tam repliki).
Teatr Miejski we Wrocławiu na przedwojennej pocztówce. fot. NAC
Na przełomie XIX/XX wieku teatr został przekształcony w operę. Po 1945 roku z dachu usunięto zniszczone pociskami figury oraz zdjęto (z przyczyn politycznych) nieuszkodzone popiersia niemieckich muzyków: Beethovena, Goethego, Mozarta i Schillera. Po wojnie budynek teatru został rozbudowany. Gruntowna modernizacja zakończyła się dopiero w 2006 roku.
Opera Wrocławska nocą, 2017 rok. Diego Delso/Wikimedia Commons
Wzgórze Liebicha
w tej chwili Wzgórze Liebicha znane jest pod nazwą Wzgórze Partyzantów. W miejscu tym znajdowały się pozostałości po dawnym Bastionie Sakwowym, który był częścią fortyfikacji miasta. Po zburzeniu murów przez francuskich okupantów w 1807 roku, rozpoczęto budowę terenów rekreacyjnych, które początkowo nazywano Wzgórzem Sakwowym. Po dobudowaniu belwederu oraz wieży nazwę tę zmieniono na Wzgórze Leibicha.
Wzgórze Liebicha we Wrocławiu na przedwojennych pocztówkach. fot. NAC
W 1945 roku wzgórze Liebicha przemianowano najpierw na "Wzgórze Miłości", a w 1948 roku na w tej chwili funkcjonujące Wzgórze Partyzantów.
Wzgórze Partyzantów we Wrocławiu, 2024 rok. Fot. Tomasz Pietrzyk / Agencja Wyborcza.pl
Uniwersytet Królewski we Wrocławiu
Uniwersytet Wrocławski jest jednym z 18 państwowych uniwersytetów klasycznych w Polsce. Powstał w 1702 roku jako Academia Leopoldina. W 1816 roku uczelnia nosiła miano Uniwersytetu Królewskiego. Z uczelnią tą wówczas powiązanych było aż 11 późniejszych noblistów - m.in. Theodor Mommsen, Philipp Lenard, Erwin Schrödinger, Otto Stern, Max Born czy Hans Georg Dehmelt.
Uniwersytet Królewski we Wrocławiu na przedwojennych pocztówkach. fot. NAC
19 września 1945 roku powołano do życia obecny Uniwersytet Wrocławski. Sam budynek obecnego uniwersytetu powstał w 1728 roku na miejscu zburzonego wcześniej średniowiecznego zamku piastowego. Pieniądze na przedsięwzięcie pochodziły od cesarza Leopolda I oraz jego następców.
Uniwersytet Wrocławski obecnie. fot. Wikimedia Commons/Jar.ciurus
Katedra i Kościół św. Krzyża
Pierwszy kościół na Ostrowie Tumskim powstał po zakończeniu długiego sporu między biskupem wrocławskim i księciem Henrykiem Probusem. Na znak zgody w 1287 roku obaj postanowili ufundować budowę katedry. Najwcześniej, w latach 1288-1295, powstało prezbiterium. W latach 1503-1538 do zgromadzenia kanoników w tym kościele należał Mikołaj Kopernik. Co istotne, od XVI wieku do 1919 roku nabożeństwa w kościele odbywały się w języku polskim - a nie było to praktykowane w zbyt wielu wrocławskich kościołach.
Katedra i Kościół św. Krzyża we Wrocławiu na przedwojennych pocztówkach. fot. NAC
Kościół był wielokrotnie rabowany i niszczony. Pełnił funkcję schronu dla ludności, magazynu, a choćby stajni. Po II wojnie światowej wnętrze kościoła zostało zregotyzowane - świątynia miała być bowiem wolna od utożsamianego z nazistami baroku.
Kolegiata Świętego Krzyża i św. Bartłomieja we Wrocławiu, 2017 rok. Diego Delso/Wikimedia Commons
Budynek Ziemstwa Generalnego Śląska
Budynek Śląskiego Ziemstwa Generalnego w tej chwili nie istnieje. Został zniszczony podczas II wojny światowej i w 1950 roku został całkowicie rozebrany. Teraz znajduje się tam niewielki skwer (jest to dokładnie skrzyżowanie ulic Piotra Skargi i Teatralnej.
Budynek Ziemstwa Generalnego Śląska we Wrocławiu na przedwojennych pocztówkach. fot. NAC
Bank
Były niemiecki bank znajdował się przy Pl. Wolności 10 we Wrocławiu. Aktualnie zobaczyć można tam AC Hotel by Marriott Wrocław.
Bank we Wrocławiu na przedwojennej pocztówce. fot. NAC
Tak wygląda to miejsce obecnie:
Hotel Marriott we Wrocławiu. Fot. Tomasz Pietrzyk / Agencja Wyborcza.pl
Pałac królewski we Wrocławiu
Cały zespół pałacowy funkcjonował tu od XVIII do XX wieku i był wrocławską rezydencją pruskich królów z dynastii Hohenzollernów. Pierwsza część kompleksu została wzniesiona w 1710 roku. W trakcie II wojny światowej pałac został znacznie zniszczony.
Pałac królewski we Wrocławiu na przedwojennej pocztówce. fot. NAC
Sam pałac udało się jednak odbudować - miało to miejsce w czasie obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego. Odbudowa była możliwa ze składek na Społeczny Fundusz Odbudowy Stolicy i Kraju. w tej chwili mieści się tam Muzeum Miejskie Wrocławia.
Pałac po renowacji, 2009 rok. Andrzej Gondek/Wikimedia Commons
Archikatedra św. Jana Chrzciciela (Breslauer Dom)
Po II wojnie światowej Armia Czerwona zniszczyła aż 70 proc. katedry. Część nadającego się wyposażenia została zagrabiona i wywieziona do ZSRR. Wstępna odbudowa archikatedry trwała do 1951 roku. Wówczas też prymas Polski Stefan Wyszyński dokonał ponownego poświęcenia świątyni.
Katedra po zakończeniu prac renowacyjnych w latach 70-tych XIX w. na przedwojennych pocztówkach. fot. NAC
w tej chwili katedra, po licznych odbudowach, wygląda tak:
Archikatedra we Wrocławiu od strony zachodniej. fot. Wikimedia Commons
Plac Jana Pawła II
Przed wybuchem II wojny światowej miejsce to nosiło nazwę Königsplatz. w tej chwili jest to popularne wśród mieszkańców skrzyżowanie Placu 1 Maja i Placu Jana Pawła II.
Königsplatz we Wrocławiu na przedwojennej pocztówce. fot. NAC
w tej chwili plac prezentuje się następująco:
Plac Jana Pawła II we Wrocławiu. fot. Wikimedia Commons
Blücher-Platz, w tej chwili Plac Solny
Plac Solny pełnił funkcję rynku pomocniczego dla Starego Miasta. Ma regularny, kwadratowy kształt, który został wytyczony już w 1242 roku. Powstał najpewniej po ataku Mongołów. Nazwa Blücher-Platz odnosi się natomiast do pomnika feldmarszałka Blüchera, którego posąg ubrany był w rzymską togę.
Plac gen. Bluchera na przedwojennej pocztówce. fot. NAC
Jesienią 1944 roku posąg został zdjęty z cokołu i zakopano go w Ogrodzie Botanicznym we Wrocławiu. Po wojnie posąg został odkopany, a w 1949 roku przetopiony. w tej chwili znajduje się tu Mała Iglica.
Plac Solny we Wrocławiu. fot. Wikimedia Commons
