**Komisja Europejska przedstawiła propozycję nowego budżetu UE na lata 2028-2034 o wartości dwóch bilionów euro. Ursula von der Leyen zapowiedziała rewolucyjne zmiany w zarządzaniu funduszami europejskimi poprzez wprowadzenie krajowych planów partnerstwa. Największą część środków - 865 miliardów euro - stanowić będą plany krajowe, które mają zintegrować różne fundusze i zmniejszyć biurokrację. Nowy budżet przewiduje także 100 miliardów euro wsparcia dla Ukrainy.**
Celem krajowych i regionalnych planów partnerstwa jest przygotowanie przez każde państwo członkowskie jednego planu, osadzonego w priorytetach europejskich, który integrowałby różne fundusze. Jak wyjaśniła Ursula von der Leyen na konferencji prasowej w Brukseli, pozwoli to na sprawniejsze zarządzanie środkami. w tej chwili wiele nakładających się instrumentów finansuje te same cele.
Plany krajowe mają objąć rozwój obszarów wiejskich, bezpieczeństwo żywnościowe, politykę spójności, politykę społeczną, rybołówstwo i obszary nadbrzeżne. Obejmą także migrację, zarządzanie granicami oraz bezpieczeństwo wewnętrzne. Komisja Europejska argumentuje, iż ich połączenie zmniejszy biurokrację i dublowanie wydatków.
Największa część budżetu na plany krajowe
Plany krajowe to największa część budżetu - 865 miliardów euro, co stanowi 48 procent z dwóch bilionów euro. Z tej kwoty 300 miliardów euro pójdzie na rolnictwo, a 218 miliardów euro na wsparcie słabszych regionów. Pozostałe środki zostały podzielone na różne obszary działania.
23 procent budżetu przeznaczono na Fundusz Konkurencyjności, 11 procent na globalne działania Europy. Trzy procent środków trafi na programy edukacyjne Erasmus+ oraz nowy program wsparcia społeczeństwa obywatelskiego Agora-EU. 16 procent budżetu zostanie przeznaczone na inne wydatki.
Fundusz Konkurencyjności wspiera technologie
Fundusz Konkurencyjności o wartości 410 miliardów euro ma wspierać strategiczne technologie i suwerenność przemysłową UE. Obejmuje podwojenie budżetu programu na rozwój nauki i innowacji Horyzont Europa. Przewiduje także pięciokrotny wzrost inwestycji w cyfryzację oraz sześciokrotny wzrost nakładów na czystą energię, biogospodarkę i dekarbonizację.
W skład Funduszu Konkurencyjności wejdą także wydatki na obronność i kosmos, na które przeznaczono 131 miliardów euro. To pięć razy więcej niż w obecnych ramach finansowych. Von der Leyen zwróciła szczególną uwagę na wydatki na mobilność wojskową, cyberbezpieczeństwo i infrastrukturę podwójnego zastosowania.
Globalna Europa i wsparcie dla Ukrainy
Na wzmocnienie roli UE na świecie Komisja proponuje 200 miliardów euro w ramach Instrumentu "Globalna Europa". To wzrost o 75 procent wobec obecnego poziomu. Środki te mają finansować inicjatywę wsparcia rozwoju infrastrukturalnego na świecie Global Gateway, pomoc humanitarną i partnerstwa strategiczne.
Fundusze obejmą także proces rozszerzenia Unii, który szefowa KE określiła jako "strategiczną inwestycję w stabilność i dobrobyt Europy". W nowym budżecie przewidziano również 100 miliardów euro dla Ukrainy na wsparcie odbudowy, odporność i drogę do członkostwa w UE. Ewentualne dodatkowe koszty akcesji zostaną uwzględnione w rewizji wieloletnich ram finansowych.
Mechanizm kryzysowy i pożyczki
Stawiając diagnozę, iż kryzysy "nie są już wyjątkiem, a normą", Komisja zaproponowała utworzenie specjalnego mechanizmu kryzysowego o wartości niemal 400 miliardów euro. Pozwoli to UE gwałtownie i skutecznie reagować na kolejne sytuacje szokowe. Projekt budżetu przewiduje także wsparcie dla państw członkowskich w ramach pożyczek do 150 miliardów euro w ramach programu "Katalizator Europa".
Pożyczki mają być gwarantowane unijnym budżetem i przeznaczone na realizację wspólnych priorytetów europejskich. Obejmą rozwój przemysłu obronnego, infrastruktury energetycznej czy technologii strategicznych. Ważnym elementem nowego budżetu ma być wreszcie praworządność.
Jak zapowiedziała KE, przestrzeganie zasad rządów prawa będzie kluczowym warunkiem korzystania ze środków unijnych. Zasada ta obejmie wszystkie środki i będzie stosowana w ramach tak zwanej inteligentnej warunkowości. "Zapewnimy odpowiedzialne wydatkowanie i pełną kontrolę dzięki silnym zabezpieczeniom, jasnym warunkom i adekwatnym zachętom. To służy obywatelom" - powiedziała szefowa KE.
Z Brukseli Maria Wiśniewska i Łukasz Osiński (PAP) Uwaga: Ten artykuł został zredagowany przy pomocy Sztucznej Inteligencji.
