UE opublikowała harmonogram stopniowego odchodzenia od rosyjskich paliw do 2027 roku, obejmujący redukcję importu gazu, ropy i uranu. Kluczowym celem jest zakaz krótkoterminowych kontraktów na zakup gazu do 2025 r. oraz rezygnacja z długoterminowych umów do końca 2027 r. Mimo spadku importu, Rosja wciąż zarabia 61 mln EUR dziennie na eksporcie surowców do UE.
UE odchodzi od rosyjskich paliw:harmonogram i prognozy do 2027 r.
Komisja Europejska zaprezentowała 6 maja 2025 r. mapę przedstawiającą plan stopniowego wygaszania importu rosyjskiej ropy, gazu i uranu do końca 2027 roku. Publikacja dokumentu była poprzedzona długim procesem kompromisów, szczególnie w związku z oporem Węgier i Słowacji, które sprzeciwiały się szybszemu odchodzeniu od rosyjskich dostaw. Dokument pierwotnie miał być gotowy w lutym 2025 r., jednak jego publikacja została kilkukrotnie przesunięta. Na mapie zapowiedziano bardziej szczegółowe działania, które zostaną opublikowane w czerwcu 2025 r. Choć wysokość importu rosyjskich paliw do UE zmniejsza się, Rosja przez cały czas zarabia ok. 61 mln EUR dziennie na eksporcie swoich surowców do Unii.
Import wybranych surowców energetycznych i paliw z Rosji do UE w okresie styczeń 2021 – luty 2025 (w mld EUR)
Źródło: opracowanie własne PIE na podstawie danych EurostatuSpadek importu rosyjskich paliw w liczbach
W 2024 r. wartość importu rosyjskiego gazu, ropy i uranu do UE była:
- o 25% niższa niż w 2023 r.,
- 6-krotnie niższa niż w 2022 r.,
- 4-krotnie niższa niż w 2021 r..
Ten spadek obrazuje skuteczność unijnej polityki zmniejszania zależności od rosyjskich paliw, ale eksport gazu wciąż przynosi Rosji znaczące wpływy. W 2024 r. wartość eksportu gazu była ponad dwa razy większa niż ropy i paliw oraz 20 razy wyższa niż eksport uranu.
Priorytet: Odchodzenie od gazu ziemnego
Odchodzenie od rosyjskiego gazu ziemnego ma szczególnie wysoką rangę w planie KE. najważniejsze działania przewidziane na lata 2025-2027 to:
- Zakaz krótkoterminowych kontraktów spotowych na zakup rosyjskiego gazu do końca 2025 r. (stanowiących w tej chwili 33% eksportu).
- Krajowe plany wygaszania importu gazu — państwa członkowskie mają do końca 2025 r. przedstawić harmonogramy rezygnacji z kontraktów długoterminowych.
- Rozwiązanie obowiązujących kontraktów do końca 2027 r.
Równolegle KE zamierza zaostrzyć sankcje na rosyjską ropę naftową i produkty ropopochodne.
Problem z rezygnacją z rosyjskiego uranu
Jednym z największych wyzwań pozostaje ograniczenie importu rosyjskiego wzbogaconego uranu. W 2024 r. wartość importu tego surowca wynosiła co prawda tylko 700 mln EUR, ale aż 24% uranu używanego w UE pochodziło z Rosji, co podkreśla jego znaczenie strategiczne. Powodem trudności jest brak wystarczających możliwości wzbogacania uranu w krajach UE, co wynika z wieloletnich zaniedbań infrastrukturalnych.
Wpływ działań UE na rosyjską gospodarkę
Rosyjska gospodarka już odczuwa skutki spadającego eksportu paliw kopalnych i globalnych spadków cen ropy. W 2025 r. Moskwa zmieniła ustawę budżetową, ponieważ ceny ropy spadły do poziomu choćby 50 USD za baryłkę. W efekcie:
- Dochody z ropy, gazu i produktów ropopochodnych w 2025 r. mają być o 24% niższe niż w 2024 r., co przekłada się na spadek całkowitych dochodów budżetowych o 6,5%.
- Deficyt budżetowy Rosji może osiągnąć rekordowy poziom od czasów pandemii.
Dodatkowo, dane Rosstatu wskazują na spowolnienie rosyjskiego wzrostu gospodarczego w takich sektorach jak energetyka i produkcja niemilitarna. Oficjalne prognozy rosyjskiego Banku Centralnego mówią o wzroście na poziomie zaledwie 1-2,5% w 2025 r.
Podsumowanie
Plan stopniowego odchodzenia UE od rosyjskich paliw do 2027 roku obejmuje wprowadzenie sankcji, rozwiązanie kontraktów gazowych oraz ograniczenie importu uranu. Działania te już mają znaczący wpływ na rosyjską gospodarkę, która walczy z mniejszymi dochodami z ropy i gazu, a także spadającym tempem wzrostu. Jednak przed UE wciąż stoją wyzwania, takie jak zapewnienie alternatywnych źródeł wzbogaconego uranu oraz pełna rezygnacja z rosyjskiego gazu i ropy.
Żródło: Polski Instytut Ekonomiczny, Kamil Lipiński, Jan Strzelecki
