Pułk Armii Krajowej powstał na akcję "Burza". Nazwę przejął po piotrkowskim 25 Pułku Piechoty sprzed wojny [ZDJĘCIA]

Działał na ziemi piotrkowskiej w ostatnich miesiącach 1944 roku. 25 Pułk Piechoty Armii Krajowej powstał około 15 lipca 1944 r. na bazie oddziałów partyzanckich i dywersyjnych Inspektoratu Piotrkowskiego AK, jako element akcji „Burza”. Działał do 9 listopada 1944 r. Został rozwiązany rozkazem dowódcy mjr. Rudolfa Majewskiego (ps. „Roman”, nast. „Leśniak”). Żołnierze otrzymali polecenie prowadzenia dalszej walki małymi oddziałami. Formalnie żołnierze 25 pp AK zostali urlopowani.

Nazwa pułku nie była przypadkowa. Nawiązywała tradycją do przedwojennego 25 Pułku Piechoty Wojska Polskiego, który stacjonował w Piotrkowie. Piotrkowski pułk zapisał chwalebne karty bojowe podczas kampanii wrześniowej w 1939 r. Walczył z Niemcami między innymi w bitwie wojny obronnej stoczonej pod Bąkową Górą.

https://trybunalski.pl/wiadomosci/historia/malownicza-ruina-gotyckiego-zamku-lezy-w-powiecie-piotrkowskim-to-rodowa-siedziba-zaufanych-krola-jagielly-zdjecia/H2J03WUMdEF1VvPvRBlU

Pułk Armii Krajowej z tradycjami piotrkowskimi

Pułk sformowały oddziały partyzanckie: „Wicher”' (dowódca ppor. Witold Kucharski, ps. „Wicher”), „Burza” (sierż. Stanisław Karliński, ps. „Burza”), „Grom” (ppor. Aleksander Arkuszyński, ps. „Maj”), „Błyskawica” (sierż. Klemens Lasota, ps. „Cygan”), „Lotniczy” (ppor. Henryk Furmańczyk, ps. „Henryk”), ponadto oddział por. Kazimierza Załęskiego, ps. „Bończa”.

W składzie tworzącego się pułku znalazła się też ponad 100-osobowa grupa żołnierzy radzieckich, byłych jeńców zbiegłych z niewoli niemieckiej.Grupa ta odeszła z pułku 29 sierpnia do tworzonych brygad Armii Ludowej.

Działalność bojową pułk AK rozpoczął 11 sierpnia 1944 r., przechodząc marszem ubezpieczonym przez wsie Janikowice i Siucice, by stanąć wieczorem na kwaterze we wsi Widuch koło Żarnowa w powiecie opoczyńskim.

6 września miejsce postoju pułku w leśniczówce „Huta” koło wsi Kurzacze zostało zaatakowane przez kompanię 692 batalionu pod dowództwem mjr. Schlütera. Potyczka zakończyła się sukcesem Polaków. 25 pp AK liczył wtedy około 1250 ludzi.

Dobra passa jednak gwałtownie się skończyła. 5 listopada na kwaterujący w Bokach pułk znowu wyszło silne natarcie niemieckie dywizji płk. Redera. Tej samej, która atakowała pułk w okolicy leśniczówki „Huta”. Doszło znowu do ciężkich i krwawych walk. Pułk zaczął się cofać, osłaniany przez kompanie por. „Wichra” i ppor. „Bohuna”, w kierunku na Końskie. Po walkach stan pułku zmalał aż o ponad połowę stanu do 600 ludzi.

W dniach 7–8 listopada pułk kwaterował około 4 km od Końskich, ciągle pozostając w zamkniętym pierścieniu sił wroga. Zadanie kolejnego wyjścia z okrążenia otrzymał „Wicher”. W nocy 8 listopada, podczas przekraczania szosy pod Kazanowem doszło do katastrofy. Partyzanci pogubili się. Rankiem, 9 listopada, do Górek Niemojowskich dotarło tylko 302 ludzi. Reszta pogubiła się, została zabita bądź ranna.

Od 3 stycznia 1945 r. nominalnym dowódcą pułku został mjr Hilary Moraczewski, ps. „Morus”. Kilkanaście dni później w ten rejon weszły regularne jednostki Armii Czerwonej 1 Frontu Ukraińskiego.

https://trybunalski.pl/wiadomosci/historia/piotrkow-dal-schronienie-nie-tylko-powstancom-z-warszawy-trafily-tu-takze-muzealne-zbiory-zdjecia/uFI8XIfCdGlDWLanTeQY

Piotrkowski pułk piechoty na wojnie na wschodzie

25 Pułk Piechoty to oddział piechoty Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej, którego główną siedzibą był Piotrków Trybunalski. Sformowany został w 1918 roku

Jego bataliony walczyły w wojnie polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej. W okresie międzywojennym stacjonował w Piotrkowie Trybunalskim i wchodził w skład 7 Dywizji Piechoty. W kampanii wrześniowej walczył w składzie macierzystej dywizji w pasie działania Armii „Kraków”.

Pułk w 1919 roku walczył na froncie polsko - ukraińskim. Po pokonaniu wojsk ukraińskich i zajęciu Galicji Wschodniej, głównym przeciwnikiem na wschodzie stała się Armia Czerwona.

25 września 1920 roku pułk stanął nad Horyniem. Tu otrzymał rozkaz zdobycia Sarn. Atak na Sarny poprzedziło forsowanie rzeki. Walki o uchwycenie przyczółka trwały cały dzień. Nad ranem 27 września cały 25 pp przeprawił się przez rzekę. W godzinach wieczornych zdobyto Sarny i wyparto nieprzyjaciela za Słucz. Straty pułku były jednak poważne. Zginęło 20 żołnierzy, a 43 zostało rannych. Dzień bitwy o Sarny stał się dniem święta pułkowego.

Za bohaterstwo w walce 42 żołnierzy odznaczonych zostało Orderem Virtuti Militari, a Krzyżem Walecznych 43 oficerów i 58 szeregowych. Podczas działań wojennych pułk wziął około 1500 jeńców, zdobył 13 dział, ponad 100 karabinów maszynowych, 140 wagonów kolejowych, 2 motocykle, kilka tysięcy karabinów, 300 koni oraz dużą ilość amunicji i innego sprzętu wojskowego. Na polu walki pozostało 13 oficerów i 138 szeregowych.

https://trybunalski.pl/wiadomosci/historia/dlaczego-wincenty-witos-ukrywal-sie-w-piotrkowie-trybunalskim-lider-ruchu-ludowego-przebywal-w-kamienicy-przy-placu-czarnieckiego-zdjecia/AZ1Q3ZlS8hsvbiccvIRU

Koszary pułkowe w Piotrkowie

W okresie międzywojennym 25 pułk piechoty stacjonował w garnizonie Piotrków Trybunalski. Wprawdzie w listopadzie 1924 II batalion został przeniesiony do Tomaszowa Mazowieckiego, ale latem 1930 pułk odtworzył II batalion, który został zakwaterowany w koszarach przy ul. Krakowskiej 34 w Piotrkowie.

W 1932, w związku z opuszczeniem przez wojsko koszar przy ul. Krakowskiej 34, bataliony I i II zostały przeniesione do koszar przy ul. Józefa Piłsudskiego 121-122 (obecnie ul. Wojska Polskiego).

25 sierpnia 1939 roku, gdy zarządzona została mobilizacja alarmowa, pułk mobilizował się w szkołach i podmiejskich wioskach. Po południu 26 sierpnia kompania alarmowa pułku objęła dozorowanie zagrożonych kierunków, a 27 sierpnia poszczególne bataliony transportami kolejowymi odjechały w rejon Częstochowy.

Świtem 1 września dotarła do dowódcy pułku informacja o rozpoczęciu wojny, a w południe, iż obrona rejonu Lublińca została przełamana i 74 pułk piechoty wycofuje się w kierunku na Częstochowę. 2 września okazało się, iż pozycje obronne 25 pułku jak i całej 7 DP zostały okrążone przez nieprzyjaciela.

Nocą z 2 na 3 września pułk wycofał się z Częstochowy, obsadzając rano 3 września nowy rejon obrony. Z żołnierzy 25 pp i innych rozbitych jednostek 7 DP, niektórzy dowódcy zorganizowali pododdziały, na czele których walczyli w dalszej części kampanii wrześniowej. Między innymi w bitwie pod Bąkową Górą, która trwała od 3 do 6 września 1939 roku.