Meble i wyposażenie willi Bohdana Pniewskiego w rejestrze zabytków [ZOBACZ]

Zdjęcie: Wyposażenie willi Pniewskiego w rejestrze zabytków (autor: WUOZ w Warszawie)

Mazowiecki wojewódzki konserwator zabytków Marcin Dawidowicz wpisał do rejestru zabytków meble i wyposażenie willi Bohdana Pniewskiego przy al. Na Skarpie 27 w Warszawie.

Willa Pniewskiego (d. Pałac Letni ogrodu „Na Górze”) jest w tej chwili siedzibą Muzeum Ziemi Polskiej Akademii Nauk. Wpis do rejestru obejmuje obiekty (13 pozycji) z lat 30. XX w. oraz z lat 1945–65.

„Wyposażenie i wystrój wnętrz willi Bohdana Pniewskiego cechuje indywidualny wyraz artystyczny i unikatowy charakter. Elementy wystroju i wyposażenia są przykładem wprowadzania nowatorskich rozwiązań kompozycyjnych, stylistycznych i materiałowych, czerpiących z tradycji historycznych, ludowych oraz aktualnych europejskich trendów architektonicznych” – wyjaśnił konserwator.

Dodał, iż uzyskany efekt jest przykładem architektury modernistycznej lat 30. XX w. utrzymanej w nurcie narodowym, wyrażającej się m.in. w zastosowaniu materiałów z rodzimych złóż czy ceramiki reprezentującej popularną w tamtym czasie twórczość huculską.

Nowy właściciel, nowy budynek

Pierwszy budynek w miejscu obecnej willi został wybudowany w XVIII w. według projektu architekta Szymona Bogumiła Zuga, z przeznaczeniem na Pałac Letni, który stanowił część zabudowy ogrodu romantycznego „Na Górze”. W latach 30. XX w. pawilon kupił architekt Bohdan Pniewski z zamiarem adaptacji na dom własny oraz pracownię.

Pniewski wkomponował pawilon w nowy budynek obłożony nieociosanym kamienieniem, z nieregularnymi otworami okiennymi. Najwyższa kondygnacja, na której powstały pomieszczenia gospodarcze i służbówka, jest cofnięta i zwieńczona dużym dachem. Architekt umieścił swoją pracownię w dolnej części budynku.

Pałac w czasach wojennych

W 1944 r., w czasie powstania warszawskiego prowadzone były zacięte walki w rejonie Sejmu i Powiśla, a willa Pniewskiego przechodziła z rąk do rąk. W połowie września rannych zostało tu kilku powstańców, m.in. 12 września nieznany z imienia i nazwiska powstaniec z obsługi Piata, który z willi ostrzeliwał czołgi niemieckie atakujące od strony Sejmu.

W okresie II wojny światowej rodzina Pniewskiego została z willi wysiedlona. Architekt wrócił tam po 1945 r. i był jej właścicielem aż do swojej śmierci w 1965 r.

Wykup willi po wojnie i masoneria

W 1965 r. budynek został wpisany do rejestru zabytków, a rok później kupiła ją od spadkobierców Pniewskiego Polska Akademia Nauk z przeznaczeniem na cele muzealne.

Po wykupie willi na klatce schodowej wyłożonej marmurem znaleziono ślady krwi, która wsiąkła w kamień. 21 kwietnia 1980 roku z inicjatywy PAN umieszczono tablicę z napisem: „Utrwalone w marmurze ślady krwi przelanej przez nieznanego Powstańca Warszawy w 1944 roku”.

W 2004 roku z okazji 60. rocznicy powstania warszawskiego ślady te zostały przykryte szklaną taflą.

Budynek miał być siedzibą domniemanej loży masońskiej. Pniewski po kupnie willi zostawił gładką płaszczyznę piaskowca na budynku, na której wyryto tajemniczą łacińską inskrypcję: „Pnący się przebudował świątynię masonów i zamieszkał w niej”.