– Półtonówka trafiła w dom, gdzie było sześciu naszych chłopców – opowiadał mi zeszłej wiosny ratownik medyczny pracujący na donieckim odcinku frontu. – Nie było komu pomagać… – ze słów mężczyzny wynikało, iż budynek został zniszczony, a koledzy zginęli pod gruzami. W takich okolicznościach poległo już tysiące żołnierzy Sił Zbrojnych Ukrainy (ZSU), przez cały czas życie oddają kolejni. Ale od kilkunastu tygodni jest tych ofiar mniej, bo ukraińscy inżynierowie znaleźli sposób na śmiercionośne bomby szybujące KAB. To narzędzie WRE (walki radiowo-elektronicznej), o wdzięcznej nazwie „Lima”.
Nim napiszę o „Limie”, cofnijmy się do wcześniejszej fazy konfliktu. Gdy przybrał on postać pełnoskalowej wojny, na jaw wyszła taktyczna impotencja rosyjskiego lotnictwa. Przez pierwszych kilkanaście miesięcy było ono wielkim nieobecnym na polu bitwy. Nasycenie środkami obrony przeciwlotniczej – głównie przenośnymi wyrzutniami rakietowymi krótkiego zasięgu – uczyniło strefę (przy)frontową niezwykle niebezpieczną dla samolotów. A niedostatek dalekonośnej i precyzyjnej amunicji uwypuklił problem. W efekcie, rosyjskie wojska lądowe musiały radzić sobie bez znaczącego wsparcia sił powietrznych.
Aż rosjanie wpadli na pomysł kreatywnego zastosowania starych bomb lotniczych. Obarczoną wielkim ryzykiem konieczność zrzucania ładunków nad celem – w zasięgu rażenia systemów OPL – wyeliminowali poprzez doposażenie bomb w skrzydła i prosty system nawigacji. Tak powstały bomby szybujące KAB, zrzucane z samolotów daleko za linią frontu. Mają one zasięg do 70 km (jeśli zwolni się je z wysokości 12 tys. metrów), poruszają się lotem ślizgowym, kierując na zaprogramowane wcześniej współrzędne.
—–
Pierwsze doniesienia o używaniu przez rosjan KAB-ów pojawiły się latem 2023 roku. Kilkanaście tygodni później rosyjskie lotnictwo rozhulało się na dobre, co w pobliżu Awdijiwki – o którą wówczas toczyły się ciężkie walki – przybrało postać bezkarności, zupełnie nowej dla tego konfliktu jakości. rosjanie zrzucali po trzy tysiące KAB-ów miesięcznie, o wagomiarze od pół do półtora tony. Każda z takich bomb mogła zabić choćby kilkudziesięciu żołnierzy. I często zabijała, dokonując małych, ale licznych wyłomów w ukraińskich liniach obronnych. Ponieważ tworzyło to ryzyko poważniejszego przełamania, zwalczanie KAB-ów stało się priorytetem ukraińskiego dowództwa.
Ukraińcy próbowali różnych sposobów. Na front podciągnięto najlepsze, zachodnie systemy OPL, o zasięgu ponad 100 km. gwałtownie zestrzelono kilka przenoszących bomby rosyjskich Suchoi, ale krótka sprzętowa kołderka zmusiła dowództwo ZSU do wycofania Patriotów na powrót do ochrony stolicy.
Gdy na ukraińskim niebie pojawiły się „efy szesnaste”, otworzyła się kolejna możliwość. Operujące w strefie przyfrontowej F-16 skutecznie odstraszają rosyjskie myśliwce, ale znów – jest ich za mało. No i rosjanie uczą się z nimi walczyć – w kwietniu udało im się zestrzelić jedną z ukraińskich maszyn.
Inny sposób to rażenie zaplecza – miejsc stacjonowania samolotów i bomboskładów. ale i tu istnieją ograniczenia wynikłe z faktu, iż rosjanie odsunęli lotniska i samoloty poza zasięg lotniczych pocisków rakietowych Storm Shadow/SCALP i ATACMS-ów. Ukraińcom do ataków na rosyjskie zaplecze pozostają drony, ale te są znacznie bardziej narażone na oddziaływanie obrony przeciwlotniczej (większość z nich jest przez moskali zestrzeliwana), no i sama konstrukcja wyklucza użycie dużych głowic.
—–
I tak dochodzimy do czwartego sposobu zwalczania KAB-ów – zakłócania ich systemów nawigacyjnych i celowniczych, tak by przestały poprawnie funkcjonować i bomby schodziły z kursu. Do tego celu służy wspomniana na wstępie „Lima”. Mniejsza o skomplikowane szczegóły techniczne – dość stwierdzić, iż urządzenie na kilka sposobów tłumi i fałszuje sygnały docierające do modułu sterującego bombą. W efekcie przestaje działać nawigacja satelitarna (oparta o GPS/GLONASS) i KAB „skazany” jest na używanie inercyjnego systemu nawigacyjnego (INS). Ten co prawda pozwala kontynuować lot w kierunku celu, ale jest podatny na narastające z czasem błędy. Im dłuższy lot bez korekty satelitarnej, tym większe odchylenie, dochodzące do 100 metrów w przypadku zakłócania przez 100 sekund.
Wady? Gdyby zagłuszarki miały większy zasięg, mogłyby „ogłupiać” moduł sterujący dłużej. KAB-y lecą z prędkością ponad 340 m/s. Przy zasięgu „Limy”, który wedle różnych źródeł wynosi 30-40 km, daje to trzy-cztery minuty efektywnego oddziaływania. jeżeli bomba o wagomiarze 250-500 kg zboczy z kursu o 100 metrów, nie trafi i z dużym prawdopodobieństwem nie zabije tych, których miała zabić. Ale przy bombach półtora i trzytonowych wymóg precyzji nie jest tak istotny – połowa ich masy to trotyl, którego eksplozja wywołuje falę uderzeniową o zasięgu setek metrów. Więc choćby „przestrzelony” trzytonowy KAB przez cały czas jest niebezpieczny. Szczęśliwie rosyjskie możliwości przenoszenia najcięższych bomb są ograniczone (liczbą i parametrami technicznymi dostępnych samolotów). Na ukraińskie pozycje lecą przede wszystkim 250-500-kiloramowe ładunki. Warto jednak wiedzieć, iż i one, „ogłupione”, mogą zrobić krzywdę eksplodując w przypadkowych miejscach. Żaden system obronny nie jest doskonały, co nie zmienia faktu, iż rosjanie mają teraz z KAB-ami pod górkę. A ukraińscy żołnierze na linii frontu odczuwają ulgę. Oby jak najdłużej…
—–
Zachęcam Was do wsparcia mojego ukraińskiego raportu, który w znaczniej mierze powstaje dzięki Wam – Waszym subskrypcjom i „kawom”.
Tych, którzy wybierają opcję wsparcia „sporadycznie/jednorazowo”, zachęcam do wykorzystywania mechanizmu buycoffee.to.
Osoby, które chciałyby czynić to regularnie, zapraszam na moje konto na Patronite:
Szanowni, zapraszam Was do sklepu Patronite, gdzie możecie nabyć moje książki w wersji z autografem i pozdrowieniami. Pełną ofertę znajdziecie pod tym linkiem.
Ten tekst w rozszerzonej wersji opublikowałem w portalu „Polska Zbrojna” – oto link do materiału.
Nz. rosyjska bomba 500-kilogramowa z dołączonym modułem sterowania i skrzydłami/fot. anonimowe źródło rosyjskie
