Kreml już świętuje zwycięstwo: Ławrow zapowiada zniesienie amerykańskich sankcji po spotkaniu Trump-Putin

Rosyjski minister spraw zagranicznych Siergiej Ławrow wyraził bezprecedensową pewność co do perspektyw zniesienia amerykańskich sankcji po zakończeniu historycznego spotkania między Donaldem Trumpem a Władimirem Putinem na Alasce, oświadczając rosyjskim mediom państwowym, iż część restrykcji gospodarczych nałożonych na Rosję zostanie definitywnie zniesiona w wyniku negocjacji prowadzonych w Anchorage. Ta odważna deklaracja wysokiego rangą rosyjskiego dyplomaty, przekazana agencji RIA Novosti podczas trwania alaskańskiego szczytu, może sygnalizować, iż Kreml otrzymał już konkretne zapewnienia ze strony amerykańskiej administracji dotyczące złagodzenia ekonomicznego embarga, które od trzech lat niszczy rosyjską gospodarkę oraz izoluje Moskwę od globalnych rynków finansowych.

Fot. Warszawa w Pigułce

Wypowiedź Ławrowa nabiera szczególnego znaczenia w kontekście faktu, iż amerykańskie Ministerstwo Skarbu wydało tuż przed piątkowym szczytem specjalną licencję tymczasowo zawieszającą niektóre sankcje przeciwko Rosji do dwudziestego sierpnia, co może oznaczać, iż Trump przygotowuje grunt pod szersze ustępstwa ekonomiczne wobec Moskwy w zamian za rosyjskie kompromisy w sprawie konfliktu ukraińskiego. To czasowe zawieszenie części restrykcji, choć oficjalnie przedstawione jako techniczny środek mający ułatwić prowadzenie negocjacji, może w rzeczywistości stanowić pierwszy krok w kierunku systematycznego demontażu całego systemu sankcji, który został zbudowany przez ostatnie trzy lata jako odpowiedź na rosyjską agresję na Ukrainę.

Pewność siebie, z jaką Ławrow wypowiada się o perspektywach zniesienia sankcji, sugeruje, iż rosyjska delegacja przybyła na Alaskę z konkretnymi propozycjami oraz iż wstępne rozmowy między przedstawicielami obu stron mogły już przynieść obiecujące sygnały co do gotowości Waszyngtonu do ekonomicznych ustępstw. Rosyjski minister spraw zagranicznych, jako jeden z najbardziej doświadczonych dyplomatów świata z ponad dwudziestoletnim stażem na najwyższych szczeblach kremlowskiej hierarchii, rzadko wypowiada się z taką kategorycznością o wynikach negocjacji, jeżeli nie ma ku temu solidnych podstaw opartych na konkretnych ustaleniach lub zapewnieniach.

Ekonomiczne implikacje potencjalnego zniesienia amerykańskich sankcji mogłyby być dramatyczne nie tylko dla rosyjskiej gospodarki, ale również dla globalnej równowagi geopolitycznej oraz dla krajów, które przez ostatnie lata dostosowywały swoje strategie energetyczne oraz handlowe do rzeczywistości izolacji gospodarczej Rosji. Przywrócenie Rosji do międzynarodowego systemu finansowego, zniesienie ograniczeń na handel rosyjskimi surowcami energetycznymi oraz odblokowanie zamrożonych rosyjskich aktywów mogłoby przynieść Moskwie setki miliardów dolarów dochodów oraz drastycznie wzmocnić zdolność Kremla do finansowania swojej agresywnej polityki zagranicznej.

Rosyjska gospodarka, choć oficjalnie prezentowana przez kremowską propagandę jako odporna na zachodnie sankcje, w rzeczywistości cierpi z powodu ograniczonego dostępu do zachodnich technologii, kapitału oraz rynków eksportowych, co prowadzi do stagnacji ekonomicznej oraz do stopniowego technologicznego zacofania kluczowych sektorów przemysłu. Zniesienie sankcji mogłoby umożliwić rosyjskim przedsiębiorstwom powrót na globalne rynki, dostęp do zaawansowanych technologii zachodnich oraz przywrócenie normalnych relacji handlowych z krajami, które stanowią największe gospodarki świata.

Dla europejskich sojuszników Stanów Zjednoczonych perspektywa amerykańskiego zniesienia sankcji przeciwko Rosji bez odpowiednich gwarancji bezpieczeństwa dla Ukrainy oraz dla regionu może oznaczać fundamentalny kryzys w relacjach transatlantyckich oraz konieczność przewartościowania własnych strategii wobec Moskwy. Unia Europejska, która przez ostatnie lata budowała własny system sankcji przeciwko Rosji w koordynacji z amerykańskimi partnerami, może znaleźć się w sytuacji, gdy będzie musiała samodzielnie utrzymywać ekonomiczne embargo wobec Rosji, co może być znacznie mniej skuteczne bez amerykańskiego wsparcia.

Szczególnie dramatyczne konsekwencje zapowiadane przez Ławrowa zmiany mogłyby mieć dla państw Europy Wschodniej, które zainwestowały ogromne środki polityczne oraz gospodarcze w budowanie alternatywnych źródeł dostaw energetycznych w celu uniezależnienia się od rosyjskich surowców. Polska, państwa bałtyckie oraz inne kraje regionu, które przez ostatnie lata systematycznie redukowały swoją zależność energetyczną od Rosji, mogłyby zostać postawione w sytuacji, gdy ich kosztowne inwestycje w dywersyfikację energetyczną staną się ekonomicznie nieuzasadnione wobec powrotu tanich rosyjskich surowców na europejskie rynki.

Ukraińskie władze prawdopodobnie odbierają deklaracje Ławrowa jako sygnał ostrzegawczy, iż Stany Zjednoczone mogą być gotowe do normalizacji stosunków z Rosją kosztem ukraińskich interesów oraz iż główne narzędzie presji na Moskwę, jakim były sankcje ekonomiczne, może zostać utracone bez osiągnięcia kluczowych celów związanych z przywróceniem integralności terytorialnej Ukrainy oraz z rozliczeniem rosyjskich zbrodni wojennych. Perspektywa zniesienia sankcji bez rosyjskiego wycofania się z okupowanych terytoriów ukraińskich oznaczałaby de facto amerykańską akceptację dla rosyjskich zdobyczy terytorialnych oraz stworzenie precedensu nagradzania agresji militarnej.

Strategia negocjacyjna Kremla, której częścią może być pewna wypowiedź Ławrowa o perspektywach zniesienia sankcji, prawdopodobnie opiera się na wykorzystaniu amerykańskiego pragnienia szybkiego zakończenia konfliktu ukraińskiego oraz na oferowaniu Trumpowi spektakularnych sukcesów propagandowych w zamian za konkretne korzyści ekonomiczne dla Rosji. Putin może kalkulować, iż perspektywa zniesienia sankcji oraz normalizacji handlu z największą gospodarką świata będzie wystarczającą zachętą dla amerykańskiego prezydenta do poczynienia ustępstw w innych kwestiach spornych.

Czasowe zawieszenie części sankcji przez amerykańskie Ministerstwo Skarbu do dwudziestego sierpnia może służyć jako mechanizm testowy pozwalający obu stronom na ocenę ekonomicznych oraz politycznych konsekwencji częściowego złagodzenia embarga przed podjęciem decyzji o bardziej trwałych zmianach. Ta data może również stanowić deadline dla osiągnięcia szerszego porozumienia pokojowego, po którym sankcje mogłyby zostać zniesione na stałe lub zostać przywrócone w przypadku braku postępów w negocjacjach.

Międzynarodowe rynki finansowe oraz surowcowe już reagują na sygnały o możliwym zniesieniu sankcji przeciwko Rosji, przy czym ceny ropy naftowej oraz gazu ziemnego wykazują tendencję spadkową w oczekiwaniu na powrót rosyjskich surowców energetycznych do globalnego obiegu, podczas gdy rosyjski rubel umacnia się w oczekiwaniu na poprawę perspektyw gospodarczych kraju. Te ruchy rynkowe pokazują, jak wielkie znaczenie ekonomiczne ma kwestia sankcji oraz jak ich ewentualne zniesienie mogłoby wpłynąć na globalną równowagę energetyczną.

Wewnętrzna polityka amerykańska może również odegrać kluczową rolę w ostatecznych decyzjach dotyczących sankcji, ponieważ Kongres Stanów Zjednoczonych wielokrotnie wyrażał poparcie dla utrzymania ekonomicznej presji na Rosję oraz może sprzeciwić się zbyt dalekoidącym ustępstwom ze strony administracji Trumpa. Część amerykańskich polityków może argumentować, iż zniesienie sankcji bez rosyjskiego wycofania się z Ukrainy oraz bez odpowiednich gwarancji bezpieczeństwa dla regionu oznaczałoby nagrodzenie agresji oraz zachęcenie innych autorytarnych reżimów do podobnych działań.

Długoterminowe konsekwencje ewentualnego zniesienia amerykańskich sankcji mogą wykraczać daleko poza bezpośrednie korzyści ekonomiczne dla Rosji oraz wpływać na całą architekturę międzynarodowego systemu prawnego oraz na skuteczność ekonomicznych narzędzi presji jako alternatywy dla konfrontacji militarnej. jeżeli sankcje zostaną zniesione bez osiągnięcia ich pierwotnych celów politycznych, może to osłabić wiarygodność podobnych instrumentów w przyszłości oraz ograniczyć możliwości demokratycznych państw do skutecznego reagowania na agresję poprzez środki nie-militarne.

Pewność, z jaką Ławrow mówi o perspektywach zniesienia sankcji, może również odzwierciedlać rosyjskie przekonanie, iż Trump jest bardziej skłonny do pragmatycznych kompromisów niż jego poprzednicy oraz iż jego biznesowe podejście do polityki międzynarodowej może przeważać nad ideologicznymi czy moralnymi względami w kształtowaniu amerykańskiej polityki zagranicznej. Kreml może wierzyć, iż oferowanie Trumpowi perspektywy ekonomicznych korzyści dla amerykańskich przedsiębiorstw zainteresowanych rosyjskim rynkiem może okazać się skuteczniejszą strategią niż próby wywierania presji militarnej czy politycznej.

Ostatecznie, wypowiedź Ławrowa o definitywnym zniesieniu części amerykańskich sankcji może okazać się zarówno przepowiednią samospełniającą się, jeżeli rzeczywiście doprowadzi do zmiany amerykańskiej polityki, jak i przedwczesną deklaracją zwycięstwa, jeżeli negocjacje na Alasce nie przyniosą oczekiwanych przez Moskwę rezultatów. Niezależnie od ostatecznego wyniku alaskańskiego spotkania, sama pewność siebie rosyjskiego ministra spraw zagranicznych pokazuje, jak wielkie nadzieje Kreml pokłada w osobistej dyplomacji Putina oraz w zdolności rosyjskiego przywódcy do przekonania Trumpa do fundamentalnych zmian w amerykańskiej polityce wobec Rosji.