Nowe władze Syrii liczą na wsparcie Rosji, mimo niezamkniętych rozdziałów z przeszłości. Czy Europa powinna obawiać się tego sojuszu?
Władze Rosji i Syrii zasygnalizowały w czwartek (31 lipca) chęć wzmocnienia stosunków dwustronnych oraz dokonania przeglądu umów podpisanych za czasów byłego prezydenta Baszara al-Assada.
„Oczywiście jesteśmy zainteresowani tym, aby Rosja była po naszej stronie” – powiedział syryjski minister spraw zagranicznych Asaad al-Shaibani podczas wizyty rosyjskiej delegacji.
Rosja utrzymuje bazę lotniczą w Hmeimim oraz bazę morską w Tartusie, która od 2013 roku służy jako centrum logistyczne dla stałej obecności rosyjskiej floty na Morzu Śródziemnym. Obecna umowa dzierżawy baz obowiązuje do 2066 roku, choć żadna ze stron nie wspomniała o ich statusie podczas czwartkowej konferencji prasowej.
Strategiczne kalkulacje Rosji
To pierwsza oficjalna wizyta rosyjskiej delegacji w Syrii od czasu upadku wspieranego przez Moskwę reżimu al-Assada i przejęcia władzy przez sunnicką grupę islamistyczną HTS. Kreml natychmiast po usunięciu al-Assada zasugerował gotowość do nawiązania kontaktu z nowym przywództwem Syrii i zbadania obszarów współpracy.
Wiele wskazuje na to, iż Damaszek, który za wszelką cenę stara się zdobyć uznanie międzynarodowe, próbuje uzyskać rosyjskie wsparcie jako stałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ, licząc na międzynarodową legitymizację.
Dyplomatyczne manewry trwają
W tle pozostaje jednak nierozwiązana kwestia odszkodowań, jakich nowa administracja Syrii domaga się od Rosji za udział rosyjskich sił zbrojnych w wojnie domowej po stronie al-Assada. Wśród żądań pojawiły się także wezwania do ekstradycji samego al-Assada i innych urzędników jego reżimu.
„Rosja nie jest gotowa uznać syryjskich roszczeń, choć może zgodzić się na specjalne rabaty na dostarczane towary i usługi, takie jak produkty rolne czy ropa. Syryjskie żądania unieważnienia azylu dla al-Assada i jego współpracowników są sprzeczne z od dawna przyjętą przez Kreml zasadą niewydawania klientów politycznych”, przekonuje Witold Rodkiewicz, główny specjalista Zespołu Rosyjskiego w Ośrodku Studiów Wschodnich.
Ten dyplomatyczny taniec odzwierciedla pragmatyczne kalkulacje obu stron. Rosja dąży do zachowania strategicznych aktywów, podczas gdy nowe przywództwo Syrii próbuje balansować między kwestiami suwerenności a potrzebą międzynarodowego wsparcia.
Sceptycyzm Unii Europejskiej
W przeciwieństwie do Moskwy Unia Europejska zachowuje ostrożność wobec nowego przywództwa w Syrii. Bruksela przez cały czas analizuje doniesienia o charakterze rządów HTS, które – mimo deklaracji o „pragmatycznym islamizmie” – część państw UE uznaje za ugrupowanie radykalne.
Jednocześnie niektóre unijne państwa, zwłaszcza te z regionu Morza Śródziemnego, obawiają się wzrostu niestabilności i nowej fali migracyjnej. W Brukseli trwa zakulisowa debata nad tym, czy i jak angażować się dyplomatycznie wobec nowej Syrii – szczególnie w kontekście bezpieczeństwa i presji humanitarnej.
Rosyjskie bazy a bezpieczeństwo wschodniej flanki NATO
Działania Rosji w Syrii, postrzegane jako element szerszej strategii Moskwy w regionie Morza Śródziemnego, mogą budzić niepokój w Europie. Obecność rosyjskiej floty w Tartusie oraz lotnictwa w Hmeimim jest źródłem nieustannej presji dla państwach NATO leżących na południowej flance Sojuszu.
W sytuacji trwającej wojny na Ukrainie i niestabilności na Kaukazie wzmacnianie przez Rosję obecności militarnej w Syrii powinno być traktowane przez Stary Kontynent jako dodatkowy punkt nacisku i sposób na projekcję siły w regionie.
