Dzień Zwycięstwa w Stargardzie

Apel Pamięci, salwa honorowa, odczyt historyczny i modlitwa ekumeniczna – tak obchodziliśmy w naszym mieście upamiętnienie zakończenia II wojny światowej. Spotkaliśmy się na Międzynarodowym Cmentarzu Wojennym. Spoczywają tam żołnierze różnych narodowości – uczestnicy zarówno I, jak i II wojny światowej, w tym 61 Polaków. Jak co roku na ich grobach pojawiły się symboliczne, biało-czerwone szarfy.

– Spotkaliśmy się w rocznicę zakończenia II wojny światowej, żeby cieszyć się pokojem, ale przede wszystkim, by oddać hołd tym, którzy za naszą wolność złożyli najwyższą ofiarę. Dziękując im za to, co zrobili dla Polski, pamiętajmy o ważnym zobowiązaniu. Wolny i silny kraj budujemy każdego dnia – pracując ambitnie i z zaangażowaniem, dbając o wartości i trwałe relacje z drugim człowiekiem. Świętujmy, ale i miejmy świadomość, jak wiele zależy od nas – mówi prezydent Rafał Zając.

Podczas uroczystości odczyt historyczny przedstawił Andrzej Bierca z Muzeum Archeologiczno-Historycznego. Jego treść można znaleźć poniżej.

8 maja 1945 r. – 8 maja 2025 r.

Świętujemy dzisiaj Narodowy Dzień Zwycięstwa w osiemdziesiątą rocznicę podpisania aktu bezwarunkowej kapitulacji przez III Rzeszę, kończącego II wojnę światową w Europie o godzinie 23:01 w dniu 8 maja 1945 r. W dniu 2 września tego samego roku na odległym z europejskiej perspektywy Dalekim Wschodzie do kapitulacji zmuszone zostało cesarstwo japońskie.

Zakończył się światowy konflikt, który na przełomie lat trzydziestych i czterdziestych XX w. rozpętany został przez militarno-polityczną oś Berlin – Rzym – Tokio – Moskwa. Łącznie wzięło w nim udział ponad sześćdziesiąt państw.

Stojąc w tym szczególnym miejscu, jakim jest w Stargardzie Międzynarodowy Cmentarz Wojenny przy ul. Władysława Reymonta, oddajemy hołd pochowanym tu żołnierzom antyhitlerowskiej koalicji, którzy nieśli trud walki z III Rzeszą. Wśród nich spoczywającym tu żołnierzom Wojska Polskiego, którzy od 1 września 1939 r. stawiali zacięty opór niemieckiej agresji.

Jest to dzień nie tylko symboliczny w dziejach Świata, Europy, Polski, naszego miasta i regionu. Wraz z końcem wojny i nowymi granicami Polski, wiosną 1945 r., kończył się czas niemieckiego Stargardu in Pommern (nazwa Stargardu do 1945 r.), a zaczynał czas polskiego Starogrodu/Stargardu, w którym w pierwszych miesiącach po zajęciu miasta (4 marca) przez Armię Czerwoną panował wojenno-powojenny chaos i bezprawie zafundowane przez zdobywców ze Wschodu. Ale czy wojna do Stargardu in Pommern i jego mieszkańców przybyła dopiero z początkiem marca 1945 r.? Otóż nie.

Ze stargardzkich koszar i placów ćwiczeń na wojnę przeciwko Polsce w sierpniu 1939 r. wyruszył 25. Pułk Grenadierów Pancernych Wehrmachtu. Koniec wojny zastał jednostkę na Półwyspie Kurlandzkim (obecnie Łotwa), gdzie złożyła broń dopiero 10 maja 1945 r.

Od sierpnia 1939 r. na zachodnich obrzeżach miasta funkcjonował obóz przejściowy Dulag L (Durchgangslager L) przekształcony następnie w obóz jeniecki dla żołnierzy szeregowych Stalag IID (Kriegsgefangenen Mannschafts-stammlager Stalag II D Stargard in Pommern). Przy dzisiejszej ul. Bolesława Limanowskiego funkcjonował szpital dla jeńców wojennych (Kriegsgefangenen Lazarett Stargard in Pommern). W jego murach zmarł w 1942 r. i pochowany został na cmentarzu, na którym się znajdujemy, płk Wojska Polskiego Ignacy Misiąg, jeniec oficerskich obozów XIB Braunschweig i IIC Woldenberg (Dobiegniew).

Do Stalagu IID przywożono żołnierzy różnych armii, które walczyły z niemiecką III Rzeszą. Pierwszą, bardzo liczną grupą byli polscy jeńcy wojenni z 1939 r., którzy bardzo gwałtownie zmuszeni do zrzeczenia się praw jenieckich, stawali się robotnikami przymusowymi III Rzeszy.

Dzisiejsza dzielnica Stargard – Kluczewo, wraz z osiedlem Kluczewo – Lotnisko w okresie II wojny światowej była dużym garnizonem lotniczym niemieckiej Luftwaffe, gdzie wyszkolono w toku wojny całe rzesze niemieckich pilotów. Lotnisko przez lata wojny było rozbudowywane ciężką pracą robotników przymusowych, jeńców wojennych i więźniów podobozu Konzentration Lager Ravensbrück funkcjonującego na terenie lotniska.

Te przykłady przenikania miasta i najbliższych okolic wojennymi historiami i tragediami można by jeszcze długo wymieniać.

Wraz z kolejną rocznicą zakończenia II wojny światowej jest coraz mniej wśród nas tych, którzy w niej brali udział jako żołnierze lub bojownicy ruchu oporu. Trzeba sobie zdać sprawę, iż te osoby, które urodziły się w 1939 r. w tej chwili kończą osiemdziesiąty szósty rok życia. Kilka lat temu zmarł ostatni uczestnik I wojny światowej. Nadejdzie taki dzień, iż wśród żywych nie będzie już uczestników II wojny światowej.

Pozostanie tylko nasza pamięć o tych coraz odleglejszych, tragicznych wydarzeniach.

Zdjęcia: UM w Stargardzie