Masz wątpliwości dotyczące wojskowych przepisów – eksperci Ministerstwa Obrony Narodowej wyjaśniają zawiłości prawne. choćby te nieco nietypowe. Tym razem żołnierze pytali m.in. o koszty naprawy uszkodzonego pojazdu służbowego czy prawo do urlopu rodzicielskiego, ale także o przymarszczanie beretu na „rekinka” czy zasady noszenia sznura przodującego pododdziału.
Jak wygląda kwestia kosztów dojazdu żołnierza terytorialnej służby wojskowej na planowane szkolenie rotacyjne do miejsca oddalonego 20 km od jednostki wojskowej? Kto ponosi koszty dojazdu żołnierza do wyznaczonego miejsca?
Terytorialną służbę wojskową żołnierz OT pełni rotacyjnie w jednostce wojskowej albo innym miejscu określonym przez dowódcę jednostki w określonych przez tego dowódcę dniach służby, co najmniej raz w miesiącu przez okres dwóch dni w czasie wolnym od pracy. W pozostałe dni żołnierz OT pełni służbę dyspozycyjnie.
Zgodnie z art. 319 ustawy o obronie ojczyzny żołnierzom OT zamieszkującym poza miejscem pełnienia służby przysługuje prawo do zwrotu kosztów dojazdów z miejsca zamieszkania do miejsca pełnienia tej służby rotacyjnie oraz z powrotem.
Zwrotu kosztów przejazdu dokonują dowódcy jednostek na podstawie udokumentowanego oświadczenia lub w postaci wypłaty ekwiwalentu pieniężnego. Zwrot kosztów przejazdu nie przysługuje z kolei w przypadku zapewnienia bezpłatnego przejazdu lub gdy przejazd następuje w granicach miejscowości, w której znajduje się miejsce odbywania służby wojskowej.
Żołnierz otrzymał orzeczenie Centralnej Wojskowej Komisji Lekarskiej o całkowitej niezdolności do zawodowej służby wojskowej, ale orzeczenie to wpłynęło do jednostki po dwóch tygodniach. W tym czasie żołnierz przebywał na urlopie wypoczynkowym. Czy w związku z treścią orzeczenia „niezdolny do służby” urlop ten w świetle prawa zaistniał faktycznie?
Tak, urlop zaistniał faktycznie. W czasie pomiędzy wydaniem orzeczenia a wysłaniem go do jednostki wojskowej, żołnierz był w służbie. Pamiętać należy, iż w przypadku ustalenia przez wojskową komisję lekarską niezdolności do służby, dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz zawodowy pełni służbę, stwierdza fakt zwolnienia żołnierza z zawodowej służby wojskowej rozkazem personalnym, wydanym do celów ewidencyjnych.
Podczas prowadzenia pojazdu służbowego, żołnierz spowodował kolizję. Był trzeźwy, nie było poszkodowanych, policja wręczyła mu pouczenie. Czy żołnierz może zostać obciążony kosztami naprawy pojazdu służbowego?
Żołnierz może zostać pociągnięty do odpowiedzialności majątkowej za szkodę w mieniu wojskowym – także za wyrządzone szkody materialne – niezależnie od działań podjętych przez policję. Pouczenie, które żołnierz otrzymał od policji dotyczy naruszenia przepisów ruchu drogowego i ma charakter porządkowy.
Odrębną kwestią pozostaje natomiast uszkodzenie mienia wojskowego. Zasady odpowiedzialności majątkowej żołnierza oraz ustalania jej wysokości regulują odpowiednie przepisy. To ustawa o obronie ojczyzny (dział XV) oraz rozporządzenia MON: z 12 października 2023 roku w sprawie powierzania mienia żołnierzom, z 13 października 2023 roku w sprawie trybu zawierania umów o odroczeniu, rozłożeniu na raty lub umorzeniu spłaty odszkodowań za szkody w mieniu wojskowym oraz z 16 października 2023 roku w sprawie stwierdzania szkody w mieniu wojskowym i ustalania jej wysokości. Zgodnie z § 2 punkt 1 tego ostatniego dokumentu, dowódca jednostki organizacyjnej zaopatrującej w mienie i posiadający uprawnienia dysponenta środków budżetowych, po uzyskaniu wiadomości o zaistnieniu zdarzenia noszącego znamiona uszczerbku majątkowego, niezwłocznie podejmuje czynności mające na celu ustalenie, czy zachodzą przesłanki odpowiedzialności majątkowej żołnierza. W toku postępowania to dowódca podejmuje czynności mające na celu wyjaśnienie wszystkich okoliczności uzasadniających odpowiedzialność majątkową żołnierza albo brak takiej odpowiedzialności.
Czy dowódca jednostki wojskowej może nie zgodzić się na termin urlopu rodzicielskiego (dziewięć tygodni dla ojca) dla żołnierza zawodowego, ze względu na planowane ważne ćwiczenia poligonowe?
Należy wskazać art. 1821d § 1 Kodeksu pracy, który stanowi, że: „urlop rodzicielski jest udzielany na wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej składany przez pracownika – rodzica dziecka w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 1868a. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika”.
Czy po zmianie jednostki wojskowej, przez cały czas można nosić na mundurze sznur wyróżniający żołnierzy przodującego pododdziału?
Wyróżnienie pododdziału, oddziału wojskowego lub instytucji wojskowej przyznaje się za osiągnięcia w poprzednim roku kalendarzowym, polegające na uzyskaniu najlepszych wyników w działalności służbowej. Tytuł honorowy nadaje się raz w roku, na okres jednego roku od dnia wydania decyzji w sprawie. W związku z tym, w przypadku zmiany jednostki wojskowej, żołnierzowi nie przysługuje noszenie sznura wyróżniającego z poprzedniej jednostki.
Jaka jest procedura postępowania z żołnierzami dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej, którzy obejmując stanowisko na szkoleniu specjalistycznym, otrzymają negatywne orzeczenie lekarza medycyny pracy? Czy takiego żołnierza należy zwolnić ze służby czy skierować do wojskowej komisji lekarskiej?
Na podstawie art. 125 ust. 1 ustawy o obronie ojczyzny do orzekania o umiejętności służby wojskowej w trakcie jej pełnienia adekwatne są wojskowe komisje lekarskie. Orzeczenie lekarza medycyny pracy nie może być zatem podstawą do zwolnienia ze służby. Dowódca jednostki może natomiast skierować żołnierza do wojskowej komisji lekarskiej adekwatnej ze względu na miejsce stacjonowania jednostki lub pododdziału jednostki, celem orzeczenia umiejętności służby wojskowej (art. 125 ust. 3 ustawy o obronie ojczyzny). Należy nadmienić, iż dowódca w załączeniu przesyła posiadaną dokumentację medyczną dotyczącą stanu zdrowia osoby skierowanej (w tym negatywne orzeczenie medycyny pracy). Zgodnie z rozporządzeniem ministra obrony narodowej z 18 maja 2022 roku w sprawie dobrowolnej zasadniczej służby woskowej (§ 18. ust. 1) dowódca jednostki zwalnia żołnierza z dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej: z dniem uprawomocnienia się orzeczenia wojskowej komisji lekarskiej określającego niezdolność do pełnienia czynnej służby lub z dniem, w którym decyzja stanowiąca podstawę zwolnienia z dobrowolnej zasadniczej służby stała się ostateczna, lub z dniem zaistnienia okoliczności stanowiących podstawę zwolnienia, określając dzień zwolnienia z tej służby.
Czy na berecie można robić marszczenia czyli tzw. „rekinka”?
Wzory beretów użytkowanych w Wojsku Polskim zostały określone i są wykonywane na podstawie Wojskowych Dokumentacji Techniczno-Technologicznych do Produkcji Seryjnej (WDTT). Zapisy dokumentacji nie przewidują wprowadzania „marszczeń” na gotowym wyrobie. Wzory oraz sposób noszenia umundurowania w tym zestawy, do których użytkowane są berety w składzie mundurów polowych, ćwiczebnych, wyjściowych, zostały przedstawione w rozporządzeniu ministra obrony narodowej z 20 maja 2022 roku w sprawie noszenia umundurowania przez żołnierzy (DzU z 2022 roku, poz. 1237 z późn. zm.). Wyżej wymieniony akt prawny oraz zawarte w nim grafiki sylwetek wykorzystujących beret w żadnym przypadku nie przedstawiają „poskładanego czy też pomarszczonego na rekina bądź koguta” beretu. W związku z powyższym, mając na uwadze zapisy obowiązującej w resorcie obrony narodowej dokumentacji WDTT, jak i ww. rozporządzenia niedopuszczalnym jest deformowanie beretu.
